Bergwinden Middellandse Zee

TRAMONTANA

Dit is een bijzondere windconditie die een eigen naam gekregen heeft. De tramontana (etymologie: transmontanus (Latijn), de overkant van de bergen) is een droge, koude en sterke wind, die vanuit het noordwesten waait in de Franse regio Languedoc-Roussillon, de Spaanse regio Alt Empordà en op het eiland Minorca. Hij versnelt, door het Venturi-effect (Wet van Bernoulli), tijdens zijn doorgang tussen de Pyreneeën en het zuiden van het Centraal Massief.

De tramontana komt meestal op na een periode van minder goed weer, waarna mooi weer volgt. De tramontana-wind haalt minimaal een windsnelheid van 3 beaufort, maar kan soms tot 9 beaufort aantrekken. Windvlagen van 150 km/uur komen regelmatig voor. Aan de kust is hij gewild door ervaren windsurfers. Volgens de inwoners van de Languedoc-Roussillon waait de tramontana-wind steeds in een veelvoud van 3 dagen. In die zin is de tramontana vergelijkbaar met de mistral. Alleen de valleien waardoor de wind aangewakkerd wordt verschillen:

De gebruikte doorgangen:

• tramontana: tussen de Pyreneeën en het zuiden van het Centraal Massief
• mistral: tussen het oosten van het Centraal Massief en het westen van de Alpen (de Rhônevallei)

Ook de föhn valt in Tramontana klasse van winden.

MISTRAL

De mistral is een krachtige noordelijke wind in Oost-Frankrijk. Hij is het meest bekende voorbeeld van een versnelde wind. De mistral ontstaat wanneer zich, gewoonlijk in het winterhalfjaar, een gebied van lage luchtdruk boven de Golf van Genua bevindt, de Genuadepressie.

De bijzonder krachtige noorden- tot noordwestenwind, door sommige auteurs mistral général genoemd, kan windkracht 9 (stormkracht) bereiken en waait vaak in het dal van de Rhône in Zuid-Frankrijk. Soms wordt zelfs windkracht 10 of 11 bereikt met gemiddelde snelheden van meer dan 100 kilometer per uur en windstoten van 150 kilometer per uur. Op de Mont Ventoux, een berg in de Vaucluse, kan de mistral zelfs windsnelheden tot 250 kilometer per uur halen.

De koude wind steekt op wanneer koude uit de poolstreken afkomstige lucht ver zuidwaarts Europa in wordt geblazen. Deze lucht wordt feitelijk naar het zuiden gezogen. Omdat het water van de Golf van Genua veel warmer is, stijgt de warmere lucht boven die Golf op. Die stijgende lucht veroorzaakt het ontstaan van een actief lagedrukgebied, het Genua-laag. Dit vergroot de bestaande luchtdrukverschillen waardoor het harder gaat waaien. De lucht wordt tussen de bergwanden in het nauwe dal van de Rhône geperst, waar een extra versnelling optreedt.

Overdag is de wind meestal sterker dan ’s nachts, omdat de temperatuurverschillen tussen de Rhônevallei en de Middellandse Zee onder invloed van de zon dan het grootst zijn

De wind neemt dus nog meer toe en kan enkele dagen aanhouden. Overdag is de wind meestal sterker dan ’s nachts, omdat de temperatuurverschillen tussen de Rhônevallei en de Middellandse Zee onder invloed van de zon dan het grootst zijn. Dat is echter niet altijd het geval: afhankelijk van de weersomstandigheden kan de mistral soms ook ’s nachts stevig blijven waaien. Op de schilder Vincent van Gogh maakte de nachtelijke mistral tijdens zijn verblijf in Frankrijk zoveel indruk dat hij dacht dat die wind juist ’s nachts het sterkst was.

Tijdens de mistral is het in het Rhônedal meestal onbewolkt, maar als de koude lucht tot boven het warme water van de Middellandse Zee komt, ontstaan daar buien. Lokaal optredende koude valwinden langs de hellingen van de Rhônevallei hebben een borakarakter en worden ter onderscheiding van de versnelde wind wel mistral local genoemd.

BORA

De bora is een droge, vaak snijdend koude valwind uit noordoostelijke richting. Deze wind laat zich vooral voelen tijdens de winter over de Adriatische Zee en de kustgebieden tussen Triëst en Dubrovnik. De wind ontstaat boven de Balkan-hoogvlakte en valt langs een zeer steile bergwand (1000 m). De wind wordt gekanaliseerd door de bergtoppen waardoor plaatselijk windstoten tot 180 km/u kunnen ontstaan.

De naam van de wind verwijst naar Boreas, de Griekse god van de noordenwind. In het Sloveens en het Kroatisch heet de wind burja respectievelijk bura. Bora is de Italiaanse naam.

Andere winden Middellandse Zee

Wordt nog aan gewerkt

---