Een hittegolf, maar wat is het eigenlijk?

De komende dagen beloven in grote delen van Europa warm tot zeer warm of zeg maar gerust heet te gaan verlopen waarbij we te maken gaan krijgen met extreme hitte of zelfs een onvervalste hittegolf!

Hittegolven staan garant voor meerdere dagen zweten, slapeloze meestal zwoele zomernachten, overvolle zwembaden, stranden en uitverkochte gelateria’s. Zomerweer dus met echter ook een “voorliefde” voor het “onaangename”, misschien zelfs voor het “ondraaglijke”.  “Some like it hot, voor anderen veel meer een kwelling”.

Vanuit meteorologisch oogpunt is de definitie van een hittegolf echter allesbehalve duidelijk. Een spontaan antwoord op de vraag van een hittegolf zou zijn zou kunnen luiden: “Meerdere dagen achter elkaar meer dan 30 graden“. Zo eenvoudig is het echter niet!

Er bestaat namelijk geen globale definitie van hitte en hittegolven. Over het het algemeen spreken we van een zomerdag wanneer de maxima 25 tot 30 graden bereiken en van een tropische dag wanneer het kwik boven de 30 graden uitkomt. Met betrekking tot meerdere van deze dagen en de definitie van een hittegolf wordt het zomerse verhaaltje wat lastiger en ingewikkelder.

WMO – de doorslaggevende factor ?!

De World Meteorological Organization spreekt van een hittegolf,

Tja, alleen bij het lezen van deze  definitie verschijnen de zweetdruppels op het voorhoofd. Het komt een beetje ingewikkeld, zeer globaal en ongenuanceerd over. Niet verwonderlijk dus dat bijna elk land met een eigen beschrijving / definitie voor hittegolven werkt.

Hittegolf Nederland

In Nederland is een hittegolf een opeenvolging van in De Bilt minimaal 5 zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger), waarvan er minimaal drie tropische dagen (maximumtemperatuur 30,0 °C of hoger) zijn.

In het tijdvak 1901 tot en met 25 juli 2020 telde Nederland in totaal 28 hittegolven. (tabel hieronder)

Langste hittegolf

De langste hittegolf beleefde Nederland  in 1975. Op 29 juli begon een aaneengesloten reeks van achttien zomerse dagen, waarvan er zes tropisch waren. In de zomer van 1976 kwam een hittegolf voor van 17 dagen, waarvan er 10 tropisch waren.

Ook de hittegolf in de zomer van 2006 tussen 15 en 30 juli was met een lengte van 16 dagen één van de langste en meest intense in zeker 100 jaar. Dat was de tweede hittegolf van 2006, ook tussen 30 juni en 6 juli werd het criterium voor een landelijke hittegolf bereikt.

In 2018 werd nét niet de langste hittegolf ooit gehaald. De maximum temperatuur kwam op 28 juli in De Bilt niet boven de 25 graden, waardoor deze zomer twee hittegolven telt: van 15 juli tot en met 27 juli en van 29 juli tot en met 7 augustus.

Laatste hittegolf in het jaar

In 2019 waren er twee hittegolven, in juli en augustus. De laatste hittegolf begon op 23 augustus. Nog nooit eerder sinds het begin van de metingen was er zo laat in het jaar een hittegolf. Afgelopen zomer werd overigens ook de hoogste temperatuur in Nederland gemeten! Op 25 juli steeg het kwik Noord-Brabantse Gilze-Rijen tot 40.7°C. Nooit eerder kwam de temperatuur in Nederland boven de 40°C uit.

Belgie

Onze zuiderburen hanteren de zelfde criteria met betrekking tot een hittegolf. Zo spreekt het KMI van een hittegolf wanneer de temperatuur maxima in Ukkel gedurende minstens 5 opeenvolgende dagen tenminste 25 graden halen, en waarbij minstens drie dagen 30 graden behaald wordt.

De langste  hittegolf sinds 1901 dateert in België uit 1947 en duurde maar liefst 19 dagen, van 10 tot en met 28 augustus. Datzelfde jaar kwamen er overigens nog drie kortere hittegolven voor. Ook de hittegolf van 1976 duurde erg lang, namelijk 17 dagen. In 2018 werden twee hittegolven opgetekend, van 13 tot 27 juli, en van 29 juli tot 7 augustus. Omdat het op 28 juli net geen 25 graden werd, konden we net niet spreken van één record lange hittegolf.

Hittegolven in Zwitserland

In de Alpenlanden en om maar eens mijn “eigen” Zwitserland aan te halen hanteert men een andere benadering en definitie van een hittegolf.

De “Federal Office of Meteorology and Climatology”  MeteoSwiss neemt de Amerikaanse definitie van een hittegolf over. Ze combineren de luchttemperatuur met de luchtvochtigheid (dauwpunttempeatuur) en berekenen zo de warmte-index (heat-index.  Als de warmte-index drie of vijf dagen een vaste waarde overschrijdt spreekt met van een hittegolf.  Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de maxima van de dag tussen 29 graden en een relatieve vochtigheid van 75% bereiken of bij 34 graden met een relatieve lucht vochtigheid van 30% ligt. Aan de hand van de index waarden werkt men vervolgens met Warnstufes!

Mijns inziens een betere benadering omdat dit veel meer zegt over het “ervaren / voelen” van de warmte als ook de gevaren en (hitte)belasting voor de gezondheid dan bijvoorbeeld enkel de luchttemperaturen.

In de Alpenlanden en dalen zijn overigens langere periodes met temperaturen van 30+ graden vrij normaal in een doorsnee zomer. Dit jaar hebben we er al vele gehad en er zullen er nog vele volgen.

Dat geldt met name voor de wat droge(re)  inner-alpine regio’s zoals bijvoorbeeld het (Oberwallis). Kijk ook maar eens naar de verwachting voor bijvoorbeeld prikpunt Sierre in het Walliser Rhonedal. Vrijwel alle dalen maxima van 30 graden waarbij ook diverse met 35+ graden. Voor de hoger gelegen (berg)gebieden gaan deze criteria overigens niet meer op!

Zoals uit onze weerberichten inmiddels wel duidelijk moge zijn gaat het de komende dagen flink warm en zelfs heet worden. Waar de criteria voor een hittegolf gehaald zullen gaan worden zal de komende tijd duidelijk moeten gaan worden. Fijne dag nog.

Mooie foto’s? stuur ze gerust in en wij plaatsen ze bij de berichten. Let op: hoge resolutie en maak je foto’s landscape. Insturen kan via foto@alpenweerman.nl via Twitter @Alpenweerman of nu ook App ons jouw foto 0644978097

Wil je meepraten over het weer? Meld je geheel GRATIS en gemakkelijk aan op ons Forum via Facebook of mailadres. Praat met ons mee en/of stel vragen.

Meer weer en foto’s vind je opFacebook Instagram en/of Twitter. Ook zijn we natuurlijk blij met steun in de vorm van LIKES en FOLLOWS.

Bronnen; KNMI, KMI, SRF Meteo, AWM