We zwaaien het bijzondere weerjaar van 2018 uit

Advertentie

Klik hier voor meer informatie over je vakantie naar Zuid-Tirol

---

 

2018 is een weerjaar geweest dat niet geruisloos in de geschiedenisboeken zal verdwijnen. Van januari tot en met december waren er bijzondere weergebeurtenissen. Van zware zomerse onweersbuien in mei tot (zeer) zware stormen in januari. En van Siberische kou die ons in februari en maart op de schaatsen hielp tot een extreem droge zomer die in April begon en in oktober eindigde. In dit jaaroverzicht nemen we je mee wat 2018 allemaal te bieden had met tekst en foto’s. Om weer even helemaal terug te kunnen naar die momenten staat er ook geregeld een link naar de desbetreffende weerberichten. Welke momenten kun jij je allemaal nog herinneren?

Feiten en cijfers van het weerjaar 2018 (De Bilt):

Om te beginnen een aantal feiten en cijfers die op naam komen van het weerjaar 2018:

• Meest zonnige jaar sinds de metingen (2046 uren t.o.v. 1602 uren normaal*)
• Top 3 droogste jaren sinds de metingen (slechts 581 mm t.o.v. 834 mm normaal)
• Gemiddelde temperatuur van 11.33 graden (normaal 10.13) (t/m 29 december) en hierdoor het een na warmste jaar na 2014.
• Meeste zomerse dagen ooit (de Bilt): 55 t.o.v. 51 in 2006 (verbroken op 21 augustus). NB: laatste zomerse dag van 2018 werd gemeten op 13 oktober!
• Langste regionale hittegolf ooit (29 dagen, was 22 dagen)
• Warmste zomer ooit met 18.9°C (vorige record was 18.7°C in 2003)

*normaal is het langjarige gemiddelde van de periode 1981-2010 voor de Bilt.

Bron data: KNMI

Winter (januari-februari): stormachtig, nat en zacht tot die ene kou inval eind februari…

Na de sneeuwval van december in 2017 was van winterweer geen sprake in het begin van 2018. Het nieuwe jaar werd ingeluid met een storm op 3 januari. Binnen 21 uur wist de storm van het westen van Ierland over de Noordzee te trekken met een kerndruk van 968 hPa. Voor deze storm werd dan ook code oranje afgegeven door het KNMI voor het noordwesten van het land doordat er windstoten tussen de 100 tot 120 km/h verwacht werden:

Na deze storm keerde de rust weer even tijdelijk terug in de atmosfeer waarbij het even licht winters was. Van echt winterweer kwam het (nog) niet, maar toch viel er halverwege januari landinwaarts af en toe wat (natte) sneeuw.

Op 18 januari trok er voor het eerst sinds 2013 weer een zeer zware storm over Nederland. Stormdepressie Frederike trok in een rap tempo met de kern (kerndruk van 980 hPa) over het noorden van Nederland. Het zeer sterke windveld ten zuiden van de kern trok overdag over het land. Het venijnige van deze storm was dat er in heel Nederland zeer zware windstoten voorkwamen. Tot in de Achterhoek werden windstoten van boven de 100 km/h gemeten. Uiteindelijk kwam deze storm op plaats 7 van zwaarste stormen sinds het begin van de metingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er op veel plaatsen schade was aan huizen en bomen.  Het KNMI kondigde voor deze storm dan ook code rood af voor het midden en code oranje voor de rest van het land.

Naast de stormen was januari bijzonder zacht voor de tijd van het jaar. Met een maandgemiddelde temperatuur van 5.6°C t.o.v. 3.1°C normaal was het een zachte maand. Vooral in de laatste week van januari was het zacht met lenteachtige temperaturen van 13 tot 14 graden. In Woensdrecht werd het 14.7°C op 24 januari (!)… Daarnaast was het ook redelijk nat met 85 mm aan neerslag in de Bilt t.o.v. 70 mm normaal. Toen wisten we nog niet dat we een paar maanden later elke millimeter hard konden gebruiken.

Februari ging in eerste instantie verder waar januari gebleven was: zacht en nat. Maar in de loop van de maand wist een hogedrukgebied langdurig ons weerbeeld te bepalen. Hierdoor was er veel zonneschijn en kon het in de nachten goed afkoelen waarbij lichte tot matige vorst voorkwam. Toen er weer een periode van zacht weer aanbrak leek de winter van 2018 langzaamaan afgeschreven te kunnen worden. Of toch niet…

De Sudden Stratospheric Warming (SSW) schudde de stratosferische en troposferische atmosfeer in de war. Het gevolg was dat een sterk hogedrukgebied boven Scandinavië zich ontwikkelde. Hierdoor kon er via een straffe oostelijke wind Siberische kou aangevoerd worden . Een periode brak aan die ons aan de winter van 2018 zal blijven herinneren, ondanks dat deze winter dus lange tijd eigenlijk te zacht en niet per se winters verliep.

De koude periode begon met lichte vorst in de nachten, maar vanaf 26 februari wist de échte kou de Lage Landen te bereiken. De schaatsen konden uit het vet bij een snijdende oostelijke wind. De lucht was zelfs zo koud dat we het zogenaamde ‘Lake-Effect-Snow’ boven de Noordzee kregen. Het zeewater was relatief warm en de bovenlucht zo koud (rond de -16°C) op 1500 meter hoogte, dat er een trein aan sneeuwbuien ontstond boven zee. Op de Waddeneilanden ontstond hierdoor een sneeuwdek van zo’n 10-15 cm.

Mede dankzij de koude periode aan het einde van februari kwam de maandtemperatuur in de Bilt gemiddeld uit op 0.7°C. Dit is 2.6 graden kouder dan normaal. Ook was februari droog met maar 20 mm aan neerslag en maar liefst 159 zonuren. Normaal valt er in februari zo’n 56 mm en schijnt de zon 86 uur.

Lente (maart-mei): de start van de memorabele zomer en droogte, maar ook zware onweersbuien

De koude periode duurde uiteindelijk tot ongeveer 4 maart. De kou was nog niet direct verdreven. Zo werd het in België al meer dan 10 graden, terwijl het kwik op Terschelling op -0.4 graden bleef steken. Maar na 4 maart begon de lente vrijwel direct met temperaturen tussen de 10 en 15 graden. Verder was maart een hele gewone maand met een wat koudere periode halverwege maart.  Er viel 60 mm aan neerslag t.o.v. 67 mm normaal en de zon scheen 10 uur meer dan normaal. Dankzij de koude start was de maandtemperatuur van maart 4.7 graden t.o.v. 6.2 graden normaal.

Eind maart wordt door het KNMI ook het Hellmangetal bepaald over de periode van november 2017 t/m maart 2018. Deze winter kwam uiteindelijk uit op een Hellmangetal van 34.1 en veroverde hiermee plaats 75 van de 118.

In de loop van de lente begon de memorabele zomer eigenlijk al. April was een maand die zeer zacht verliep met een gemiddelde maandtemperatuur van 12.2 graden t.o.v. 9.2 graden normaal. In de Bilt kwam het niet meer tot vorst en de eerste zomerse dagen (temperatuur boven de 25 graden) werden eind april al gehaald. Normaal komen er geen zomerse dagen in april voor in de Bilt, maar dit jaar had april er al 3 te pakken! De Tropische 30 graden werd net niet gehaald deze maand. In Lelystad werd het op 19 april 29.6°C. Het bijzondere was dat het zelfs in de kustgebieden tussen de 27 en 29 graden werd!

Er was ook veel zonneschijn (235 uren t.o.v. 175 uur normaal), maar toch was april voorlopig de laatste maand met meer neerslag dan normaal. Zo viel er 79 mm (normaal: 42 mm) waarvan maar liefst 47 mm in de laatste 2 dagen van april vielen (in de Bilt) doordat regen- en onweersbuien vanuit Frankrijk en België overtrokken.

Maar na deze dagen met veel regen brak een tweede zomerse periode aan met veelal droog weer en diverse zomerse dagen dankzij een hogedrukgebied ten oosten van ons. Mei zou uiteindelijk de boeken in gaan als record warm. Met een maandgemiddelde temperatuur van 16.4 graden t.o.v. 13.1 graden normaal was het volgens het KNMI de warmste meimaand sinds minimaal 300 (!) jaar. Op 29 mei werd de eerste tropische dag gemeten in de Bilt. Regionaal kwam het in het zuidoosten van Nederland zelfs bijna tot een hittegolf. Met name het einde van mei was broeierig warm. Er waren nachten waarbij het niet koeler dan 16 graden werd. Met 75 uur meer zon dan normaal was het wederom een hele zonnige maand.

Verder werd mei gekenmerkt door een periode waarbij er dagelijks (zware) onweersbuien ontstonden. We hadden een lange tijd te maken met een zogenaamde vlakke drukverdeling. De atmosfeer was onstabiel opgebouwd en er was weinig stroming hogerop in de lucht. Hierdoor ontstonden er soms stevige onweersbuien waarbij er lokaal veel water viel omdat de buien langzaam bewogen. Het KNMI gaf eind mei en 1 juni vier maal code oranje af voor onweersbuien.

Juni ging gewoon verder waar mei gebleven was. Het bleef warm (17 graden t.o.v. 15.6 graden) waarbij het grootste verschil in de neerslag zat. In juni viel er in de Bilt maar 12 mm aan neerslag terwijl er normaal zo’n 66 mm hoort te vallen. Juni werd namelijk gekenmerkt door hogedrukgebieden die zich bij ons in de regio bevonden. Het was hiermee ook direct de start van een lange warme en droge periode. Na 14 juni viel er geen neerslag meer in de Bilt en de memorabele zomer van 2018 was nu écht begonnen. Ondanks de hoge gemiddelde maandtemperatuur, werden er geen tropische dagen in de Bilt gemeten. De temperatuur lag veelal tussen de 18 en 25 graden.

Zomer (juli-augustus): extreme hitte en droogte bepalen het weerbeeld

De ‘angst’ bestond dat de zomer ermee zou ophouden zodra we richting de zomervakantie zouden gaan. We hadden namelijk al zoveel mooie dagen gehad vanaf april, dit ‘kon toch niet zo door blijven gaan?’. Dat kon dus wel! Juli kenmerkte zich door droogte en een periode van extreme hitte. De maandgemiddelde temperatuur was in de Bilt 20.7 graden t.o.v. 17.9 normaal. Met name de periode tussen 25 en 28 juli was heel heet. Met temperaturen ruim boven de 30 graden en zelfs een tropennacht (temperatuur boven de 20 graden in de nacht) werd code oranje afgegeven door het KNMI voor extreme hitte voor het hele land (behalve het waddengebied). In Deelen daalde de temperatuur in de nacht van 27 juli niet verder dan 24.3 (!) graden. Het all-time warmterecord van 38.6 graden van 1944 in Warnsveld ging er uiteindelijk net niet aan. In Arcen werd het 38.2 graden.

Naast de hitte was het ook extreem droog in juli. In de Bilt viel er in totaal 5.4 mm aan neerslag verdeeld over 2 dagen. Op 28 juli viel er 5.3 mm en op 10 juli werd 0.1 mm gemeten. Normaal valt er in juli 81 mm aan neerslag. De combinatie van droogte en hitte zorgde ervoor dat er steeds meer problemen ontstonden. Zo daalden de waterstanden van de rivieren steeds verder waardoor schepen minder vracht konden vervoeren, trad er verzilting op in de kustgebieden en had de landbouw grote moeite om de gewassen levend te houden terwijl er in veel regio’s een sproeiverbod gold. Maar dit weertype had natuurlijk ook zijn positieve zijde voor bijvoorbeeld de wijnboeren, horeca en zwemgelegenheden. Nederland had een ‘topzomer’ midden in de vakantietijd. Je hoefde immers niet naar de Middellandse Zee dit jaar om droog en warm weer te hebben!

Augustus wist nog even in de voetsporen van juli te treden, maar na 8 augustus was het klaar met de tropische dagen. Op 9 augustus kwam dan ook een einde aan de record lange regionale hittegolf in Limburg en het oosten. De regionale hittegolf duurde maar liefst 29 dagen. Als 10 en 11 juli niet ‘maar’ 21.7 en 24.6 graden waren geworden in Arcen, was deze hittegolf zelfs al op 27 juni begonnen.

We kwamen in augustus in ‘Hollands zomerweer’ terecht waarbij buien voorkwamen, maar er ook geregeld zon met temperaturen tussen de 20 en 25 graden. De gemiddelde maandtemperatuur van Augustus kwam uit op 18.5 graden t.o.v. 17.5 normaal. Er viel ook weer eens een normale hoeveelheid regen en er waren zo’n 20 zonuren meer dan normaal.

Toch was augustus niet helemaal rustig. Op 9 augustus trok een venijnige stormdepressie langs Nederland. Doordat de bomen vol in het blad staan in deze tijd van het jaar en er windstoten van zo’n 80-100 km/h verwacht werden, kondigde het KNMI code oranje af voor de kustregio’s.

Uiteindelijk kwam de ‘herfst’ en sloten we meteorologisch gezien de zomer af. De zomer van 2018 was de warmste ooit gemeten. Met een gemiddelde temperatuur van 18.9°C t.o.v. 17°C normaal werd de vorige recordzomer van 2003 met een gemiddelde van 18.7°C verslagen. Daarbovenop had 2018 ook nog eens de meeste zomerse dagen (in de Bilt) ooit: 55  t.o.v. 51 uit het jaar 2006.

De herfst (september-november): de zomer van 2018 ging verder waar het gebleven was.

In september startte de meteorologische herfst, maar ging de zomer onverminderd door. Met 192 uur zon (normaal 138 uur) en 42 mm aan neerslag (normaal 78 mm) was september droog en zonnig. In het westen viel wel veel neerslag toen onweersbuien langzaam voorbij trokken op 5 september. Lokaal viel er meer dan 100 mm. Toch kwam de gemiddelde temperatuur maar 0.2 graden boven normaal uit ondanks dat de temperaturen overdag veelal tussen de 20 en 25 graden lagen. Dankzij opklaringen kon het in de nachten goed afkoelen waardoor de gemiddelde temperatuur lager uitkwam.

Ook in oktober waren we nog niet van de hogedrukgebieden af. Van herfststormen was in het begin van oktober nog geen sprake geweest. Met een zuidelijke stroming kon warme lucht aangevoerd worden waardoor het in de Bilt nog 9 keer boven de 20 graden werd met een uitschieter van maar liefst 26.3 graden op 13 oktober. Het is dan ook geen verassing dat het maandgemiddelde 1.2 graden hoger lag dan normaal. Net als de maanden hiervoor was oktober ook bijzonder zonnig: 180 uur zonneschijn t.o.v. 113 uur normaal. Er viel maar mondjesmaat neerslag waardoor er uiteindelijk maar 37 mm viel (normaal 83 mm). Echter, het einde van oktober was nog wel onstuimig waarbij in een week tijd bijna 30 mm viel en de wind eindelijk van zich liet spreken.

De laatste maand van de herfst wist nog één keer een thermisch hoogstandje eruit te persen. Op 6 november werd het 19 graden in de Bilt. In Gilze Rijen werd de 20 graden precies gehaald en in Westdorpe was het met 20.4 graden het warmste die dag. Tot halverwege november was het dan ook te warm voor de tijd van het jaar, maar de tweede helft van november liet een ander weerbeeld zien. Dankzij een hogedrukgebied kwam een oostelijke stroming op gang wat koudere lucht naar ons land bracht. In de nachten werd er af en toe wat lichte vorst gemeten en ook overdag kwam de temperatuur soms amper boven de 5 graden uit. De maandtemperatuur was dan ook maar 0.1 graden te warm. Met name dankzij de eerste helft van november scheen de zon weer volop waardoor deze 86 uur wist te schijnen t.o.v. 63 uur normaal. Het neerslagtekort konden we nog niet wegpoetsen met maar 35 mm (normaal: 80 mm) aan neerslag.

Winter (december): eindelijk weer eens neerslag, maar ook te zacht

Tot slot breekt dan eindelijk de winter van 2018/2019 aan. December begint echter (zeer) zacht met maxima tussen de 10 en 15 graden. Toch weet halverwege december de koudere lucht ons te bereiken waarbij op 15 december het kwik overdag maar net boven het vriespunt blijft hangen. In de avond van 15 december trok een sneeuwstoring over het land wat 1-3 cm aan sneeuw opleverde. Echter, na deze kortdurende periode met sneeuw volgde direct een zeer zachte periode. Op het moment van schrijven is de gemiddelde maandtemperatuur 6 graden (normaal: 3.7 graden).

Wel wist december met een wisselvalliger weertype eindelijk weer eens een ‘positieve’ afwijking te noteren qua neerslag. Tot en met 27 december werd er 99 mm gemeten t.o.v. 76 mm normaal. Doordat er ook veel regen stroomopwaarts van de grote rivieren was gevallen konden we vanaf 12 december weer normale waterstanden in de rivieren meten. Ook was december niet bijzonder zonnig, al waren de verschillen in het land groot. Wel braken we op 13 december het vorige record uit 2003 van zonnigste jaar ooit door meer dan 2022 zonuren te boeken.

Met nog een paar dagen te gaan sluiten we dit bijzondere weerjaar van 2018 af. We hebben diverse bijzondere weerfenomenen mee mogen maken. De laatste dagen van december gaan naar verwachting niet al te bijzonder verlopen waarbij er af en toe wat neerslag valt en de temperaturen te zacht voor de tijd van het jaar zijn. Op dit moment is er wel een SSW aan de gang. Wie weet wat het nieuwe weerjaar ons allemaal gaat brengen!

Voor nu wens ik iedereen en mooi 2019 en wil ik, naast onze lezers, ook onze fotografen bedanken voor het inzenden van de vele mooie weerfoto’s van afgelopen jaar! We kijken er naar uit om weer vele mooie foto’s te mogen ontvangen uit binnen- en buitenland!

Wil je simpelweg een leuke kalender voor 2019? Bestel nu de Alpenweerman Weerkalender! Met de aankoop van de kalender steun je ons om de weerberichten voor zowel de Lage Landen als de Alpen nog beter te maken. Bovendien, als deze kalender een succes wordt, komt er volgend jaar een Lage Landen versie met wellicht je ingestuurde foto.

Maak je ook weerfoto’s? Stuur ze gerust in en wij plaatsen ze bij de berichten. Hoe leuk is het dat vele honderden en soms zelfs duizenden mensen je foto bij de berichten zien. Insturen kan via foto@alpenweerman.nl of via Twitter: @alpenweerman, @ricoschroder of @maartenminkman

Maarten Minkman

Maarten is afgestudeerd met de specialisatie Meteorologie en Luchtkwaliteit aan de Universiteit van Wageningen. Voor deze master heeft hij ook een half jaar aan de Universiteit van Innsbruck gestudeerd.

Advertentie

Klik hier voor meer informatie voor een actieve vakantie in Innsbruck en omgeving

---