Van kil naar chill door 150 meter klimmen

Van een kille 3 graden onder nul in de bewolking naar een ‘chille’ 5 graden met volop zon door 150 meter te klimmen. Het klinkt wat gek op het eerste oog, maar afgelopen dinsdag kon je dat zowaar echt meemaken in de Alpen. Oftewel: een inversie in haar scherpste soort!

Heb je het weleens meegemaakt dat het warmer wordt als je de omhoog gaat? Of andersom: dat je ineens de kou voelt als je naar beneden wandelt of skiet de bewolking in? Als je in het najaar of in de winter weleens in de Alpen bent geweest, dan is de kans groot dat dit je bekend voorkomt.

Ook deze week was het goed te ervaren. Voor wie dinsdag in de Alpen was, zal de beleving het meest indrukwekkend zijn geweest. Dat zal dan niet met ski’s geweest zijn, want de sneeuw die vorige week viel is alweer grotendeels weggesmolten.

Een inversie in de weerkunde is een (sterke) temperatuurstijging met de hoogte. Normaal daalt de temperatuur hoe hoger je komt. Maar een bij inversie wordt het dus warmer met de hoogte. Naast warmer is de lucht boven een inversie vaak ook een stuk droger.

Van kil naar chill in 150 meter

Terug naar de ‘meest indrukwekkende’ dinsdag. Denk je in dat je aan het klimmen bent overdag in Zwitserland. Het is een grijze, bewolkte dag (zogenaamde ‘hochnebel’). Op 1400 meter hoote aangekomen neem je een korte pauze. Je zit je middenin de bewolking. Uitzicht op de bergen in de omgeving heb je niet, en het is ook ronduit kil. Het kille gevoel wordt helemaal afgemaakt door je thermometer: die wijst een koude -3 graden aan.

Vervolgens zet je met enige tegenzin je klim voort. De zon wordt langzaam zichtbaar door de bewolking. Op 1550 meter aangekomen heb je de top van de bewolking bereikt. En ineens is het strakblauw. Tegelijkertijd voelt het ook een stuk aangenamer aan! Dat kan niet alleen de zon zijn… toch? En inderdaad: je thermometer is omhooggeschoten naar +5 graden! Vol goede moed vervolg je je tocht…

8 graden warmer met 150 meter klimmen

Misschien heb je iets vergelijkbaars als het verhaal hierboven weleens meegemaakt. Dinsdag 9 november was een dag waarop je het zelf mee kon maken. Een kleine berekening laat zien hoe hard het ging met de temperatuur: binnen 150 meter hoogte steeg de temperatuur met maar liefst 8 graden! Over een scherpe inversie gesproken…

Hieronder zie je het temperatuurverloop in Payerne op 9 november om 09:00. Duidelijk te zien is hoe de temperatuur tussen 1400 en 1550 meter steeg van ongeveer -3 graden naar +5 graden! Boven deze hoogte was het nog iets warmer…

De ingrediëntenlijst voor een inversie

Hoe komt een dergelijke inversie tot stand? Voor het type inversie dat we hier beschrijven heb je een aantal ingrediënten nodig. Dat zijn in ieder geval:

• Een hogedrukgebied
• Koude lucht dicht bij de grond.

Met deze ingrediënten kunnen we dus ‘bouwen’ aan de inversie. Te beginnen met het hogedrukgebied. Een hogedrukgebied werkt als een ‘deksel’ op de atmosfeer: stijgende luchtbewegingen kunnen dan niet ver komen.  Dat betekent dat de lucht die zich dicht bij de grond bevindt, niet kan mengen met lucht die zich hogerop bevindt. Is de lucht dicht bij de grond koud (het tweede ingrediënt), dan blijft deze lucht daar gevangen.

Met het stukje hierboven kunnen we verklaren hoe de kou onderin gevangen blijft. Maar hoe wordt het daarboven zo warm? Dat heeft te maken met een ander belangrijk proces wat plaatsvindt bij een hogedrukgebied: subsidentie; oftewel dalende bewegingen. Met deze dalende bewegingen warmte de lucht ook steeds verder op. Dat gaat door totdat de lucht de bovenkant van de deksel bereikt: de inversie. Naarmate de tijd vordert, zal deze inversie in de meeste gevallen steeds iets lager komen te zitten.

Dit levert uiteindelijk een mix op met koude lucht dicht bij de grond en warme lucht net boven de inversie. Precies wat we ook zagen in de metingen van Payerne!

Vooruitkijken

Weten wat de vooruitzichten zijn in de Alpen? Lees dan hier het Alpenweerbericht!

Of wil je alvast verder vooruit kijken naar de rest van de winter? Bekijk dan de winterverwachting!