De zomer laat zich van zijn beste kant zien in Nederland aan het eind van augustus. Maar kleurde de lucht in het begin van de week nog blauw, vrijdag was op veel plaatsen een bruine tot grijze laag (smog) te zien. Gaat op zaterdag daar ook nog de kleur zwart bijkomen, in de vorm van pittige onweersbuien?

Vrijdag: Op de scheidingslijn – maar geen onweer?

Wie de temperatuurkaart van vrijdag bekijkt, zou gerust kunnen denken dat onweer op die dag mogelijk is. Dit heeft alles te maken met een scheidingslijn van verschillende luchtsoorten die over Nederland ligt.

Temperatuurkaart op vrijdag 20:00 op 1500 meter hoogte. De zwarte lijn geeft de grens aan tussen de verschillende luchtsoorten. Bron: Tropicaltidbits.

Er ligt een bel met zeer warme lucht boven een groot deel van Europa (met temperaturen tot 20 graden op 1500 meter hoogte boven Frankrijk). Boven Groot-Brittanië ligt veel koudere lucht klaar (groene kleuren). Nederland bevindt zich net aan de warme kant van de grens. Een ideaal recept voor onweer, of toch niet?

Het antwoord daarop is nee. Dit is te zien aan de luchtdruk aan de grond. Die is boven Nederland namelijk vrij hoog.

Luchtdruk aan de grond (zwarte lijnen) en op ongeveer 5000 meter hoogte (rode kleuren) voor vrijdag 20:00. Bron: Tropicaltidbits.

Boven Nederland is een gordel van hogedruk te zien die zich uitstrekt tot over Wales. Zulke hogedrukgebieden onderdrukken de kans op buien. Vandaar ook dat het op vrijdag nauwelijks tot buien is gekomen (en gaat komen).

Zaterdag wel vuurwerk?

Waarom is de kans op onweer op zaterdag groter dan op vrijdag? Zaterdag ligt Nederland nog steeds op of net ten zuiden van de grens tussen warme lucht boven Centraal Europa en koude lucht boven Groot-Brittannië. Maar er gaat wel wat veranderen als we kijken naar de luchtdruk aan de grond.

Luchtdruk aan de grond (zwarte lijnen) en op ongeveer 5000 meter hoogte (rode kleuren) voor zaterdag 20:00. Bron: Tropicaltidbits.

De grootste verandering ten opzichte van vrijdag is dat het hogedrukgebied zich heeft verplaatst naar Denemarken. Daar voor in de plaats is een lagedrukgebied gekomen bij Ierland. Dit lagedrukgebied heeft een zogenaamde uitloper tot over de Benelux en Frankrijk.

Minstens zo belangrijk is dat er sprake is van een zogenaamde trog boven Nederland op zaterdagavond. De trog is te herkennen door de scherpe draaiing naar links die de lijnen van gelijke luchtdruk boven ons land maken. De trog zelf ligt waar deze draaiing het scherpst is (aangegeven met de zwarte lijn op het kaartje hierboven). Een trog geeft vaak een extra zetje aan de lucht die het nodig heeft om onweersbuien te produceren.

Energie in overvloed…

De grote vragen zijn tenslotte: gaan er ook buien ontstaan, en hoe hevig zullen ze worden? Een manier om de hevigheid van mogelijke buien te beoordelen is door te kijken naar de zogenaamde CAPE. CAPE is een maat voor de hoeveelheid ‘energie’ die in de lucht is voor een bui. Dan moet die bui natuurlijk nog wel eerst ontstaan. Daar zegt CAPE niet direct iets over.

Verwachting van CAPE voor zaterdag 20:00 volgens het GFS model. Bron: Wetter3.

Boven Nederland is een gebied met paarse kleuren te zien. Dit duidt op CAPE-waarden tot 3500 J/kg. Zulke waarden zijn ongewoon hoog, en hiermee is er meer dan genoeg energie beschikbaar voor eventuele onweersbuien met hagel en flinke windstoten, mochten ze komen.

Wel moet hierbij aangetekend worden dat deze waardes wat te hoog kunnen zijn (gezien de zeldzaamheid hiervan en mogelijke onnauwkeurigheden van het weermodel). Toch laat het zien dat er flink wat energie aanwezig is in de lucht.

Maar waar ligt het grootste gevaar?

Hiermee blijven nog de vragen over: gaan ze komen, en zo ja, waar? Er lijken twee gebieden te zijn waar de kans hierop het grootst is.

Het eerste gebied ligt boven het noorden van Nederland, en op zee net ten noorden en westen ervan. De reden hiervoor is dat daar de grens ligt tussen warme lucht in het zuiden en koelere lucht in het noorden. Deze grens kan dienen als trigger voor de buien.

Temperatuurkaart op zaterdag 20:00 op 1500 meter hoogte (verwachting van het GFS model). De zwarte lijn geeft de grens aan tussen de verschillende luchtsoorten. Bron: Wetter3.

De tweede trigger is ook al eerder aan bod gekomen. Dit is de trog die in de avond waarschijnlijk boven het zuiden van Nederland ligt.

Luchtdruk aan de grond (zwarte lijnen) en op ongeveer 5000 meter hoogte (rode kleuren) voor zaterdag 20:00. Bron: Wetter3.

Hierboven is de trog te zien op zaterdagavond (met een zwarte lijn). Deze lijn ligt duidelijk zuidelijker dan de temperatuurgrens. Deze trog beweegt waarschijnlijk de loop van de avond verder naar het noorden, waardoor ook de grootste kans op het ontstaan van buien zich verder naar het noorden verplaatst.

Hierbij moet wel gezegd worden als er buien ontstaan, deze richting het noordoosten zullen trekken. Daarom kan ook heel Nederland te maken kan krijgen met hevige buien. Waarschijnlijk hebben de ‘zuidelijke’ buien de grootste kans om zwaar uit te pakken vanwege de hoge CAPE daar (zie eerder in deze blog voor een uitleg hierover).

Tot slot: de weermodellen zelf lijken het met elkaar eens te zijn dat de buien boven de Noordzee er gaan komen. Over de buien boven het zuiden is meer onzekerheid, maar de kansen lijken groter te worden dat ook hier lokaal fikse onweersbuien gaan voorkomen. Het KNMI heeft code geel uitgegeven voor kans op onweersbuien voor het hele land. Dit naast de waarschuwing voor extreme hitte.

Een situatie om goed in de gaten te houden!

Kortom: zaterdag wordt een dag om het weer goed in de gaten te houden. Vanaf het einde van de middag en in de avond is er kans op een aantal zware onweersbuien met kans op hagel en stevige windstoten. Meer hierover in het weerpraatje van zaterdagochtend!