De ‘eindeloze zomer' die meer dan 7 maanden duurde!

Denk je in, tientallen jaren later van nu. Als we het dan nog ooit hebben over een extreem warme en droge zomer, dan zullen sommigen misschien nog 1976 noemen. Meer mensen zullen zich dan nog 2003 en kunnen herinneren. Maar welke de meeste mensen waarschijnlijk zullen noemen is… 2018! Deze zomer, die eigenlijk vanaf april nooit gestopt is, verdient de titel van een van de meest extreme zomers ooit. In deze blog meer over de ‘eindeloze zomer’; een kijkje naar hoe we deze zomer zullen herinneren; en een kleine blik naar waarom deze zomer zo extreem was.

Om naar de zomer te kijken beginnen we even in maart 2018. Waarschijnlijk weet je het nog wel: dat was een behoorlijk winterse maand in het begin van de maand zelfs nog schaatsplezier. Tijdens de koude periode in het begin van de maand zeiden sommigen nog: “Deze koude periode is wel heel bijzonder zo laat in de winter”. En besef je dan dit: nu, aan het eind van oktober, zullen we juist zeggen: “Wat hebben wij een ongekend lange, warme en droge zomer gehad. Daar is de koude periode in maart niets bij.” Zo snel kan het dus gaan!

Wanneer het meer dan 1 op 3 dagen meer dan 20 graden is…

Hoe extreem de warme periode was, kunnen we mooi beschrijven als we kijken naar het aantal ‘warme’ dagen in De Bilt. Dat zijn dagen met maximumtemperaturen van meer dan 20 graden. Normaal gesproken zijn er 85 warme dagen in het jaar. Dat is iets minder dan 1 warme dag per 4 dagen. Maar: dit jaar zitten we al op 132 warme dagen, dat is 15 dagen meer dan het vorige record. Oftewel: dit jaar zullen we uiteindelijk op meer dan 1 op 3 dagen een warme dag hebben!

Waar je het warm van krijgt….

Ook in de temperatuurafwijkingen van het afgelopen jaar is goed te zien hoe extreem de ‘zomer’ tot nu toe is geweest. Hadden we in februari en maart even twee te koude maanden, vanaf april was het eigenlijk gewoon 7 maanden te warm! Niets ‘koude periodes’ meer. Vooral mei en juli steken er boven uit wat warmte betreft.

Temperatuurafwijkingen t.o.v. normaal voor 2018. De afwijkingen op ieder punt in de grafiek zijn gemiddeld over een paar dagen. Wat duidelijk wordt, is dat het vanaf april bijna aan een stuk door te warm tot veel te warm voor de tijd van het jaar was. En dat na een te koude februari en maart. Bron: KNMI.

Buienradar ‘failliet’ en zonnepanelen zien het zonnig in

Wie aan de zomer van 2018 terugdenkt, zal ook denken aan het ‘mooie’ en droge weer. Vanaf april waren er maar weinig dagen dat je de buienradar hoefde te checken om te weten of je nat zou worden. Sterker nog: er werd al gegrapt dat Buienradar ‘failliet‘ was door het tekort aan regen.

Naast het tekort aan water was er ook natuurlijk de zon: voor de mensen met zonnepanelen moet dit een van de beste jaren ooit zijn geweest. Dat blijkt ook uit de getallen: tot nu toe is 2018 in De Bilt het op drie na zonnigste jaar ooit! (sinds 1901). En met nog ruim twee maanden te gaan gaat 2018 een gooi doen naar het record van het zonnigste jaar ooit.

Met het zonnige en droge weer was het vaak ook makkelijk weersverwachtingen maken. Zo had je met de verwachting ‘Het is zonnig en droog’ een goede kans om gelijk te hebben! Het weer deed dus wel vrij vaak aan copy-paste.

Copy-paste in luchtdruk!?

Niet alleen het weer leek heel veel op het weer van de dag ervoor. Ook in het weerpatroon veranderde vanaf april tot oktober niet veel. We zagen namelijk heel vaak hoge druk die zich precies boven Europa nestelde, opnieuw en opnieuw. Door de hoge druk was het weer vaak rustig, en storingen blijven dan op afstand. Het resultaat was dus een heel lange warme, droge en zonnige verlengde zomer!

Antwoord vinden in het westen

Om een beetje te kunnen begrijpen waar de hoge druk vandaan komt, kunnen we even naar het westen kijken. Daar, boven de Atlantische Oceaan, was de druk namelijk gemiddeld hoger in de buurt van de Azoren, en lager in de buurt van IJsland en Groenland. Dat is wel een heel opvallend en herkenbaar patroon.

Een dergelijk patroon staat ook wel bekend als de positieve fase van de Noord-Atlantische Oscillatie (NAO). De Noord-Atlantische Oscillatie is grofweg een maat voor het luchtdrukverschil tussen IJsland en ongeveer Portugal. Normaal gesproken is de druk hoger bij Portugal dan bij IJsland. Wanneer het luchtdrukverschil tussen IJsland en Portugal groter is dan normaal (dus lagere druk bij IJsland en lagere druk bij Portugal dan normaal), dan is sprake van een positieve NAO. Ook deze zomer was sprake van een positieve NAO. Tussen de hogere druk in het zuiden en lagere druk in het noorden staat dan een sterkere westelijke stroming.

Verwarrend?

Vaak betekent een positieve NAO dat de sterkere westelijke stroming ook Europa bereikt. Dat zorgt voor wisselvallig en gematigd weer. Maar in deze zomer lagen de luchtdrukafwijkingen vaak ongewoon ver naar het westen (richting de VS). Storingen trokken daardoor niet vanuit IJsland richting Europa, maar trokken just naar het noorden weg ten westen van Europa. Tegelijkertijd werd het ene na het andere hogedrukgebied vanuit de Atlantische Oceaan naar Europa geworpen. Dat zorgde dus ook voor het stabiele weer.

Luchtdrukafwijkingen t.o.v. klimatologie in 1981-2010 tussen april en september. Duidelijk te zien zijn: 1) de sterkere hoge druk bij de Azoren; 2) de sterkere lage druk bij Groenland en 3) de sterkere hoge druk boven Europa die vaak vanuit het hogedrukgebied van de Azoren naar Europa werd geworpen. Kaart gemaakt via ESRL NOAA.

Einde zomer – begin winter?

Nu november dichter bij komt, kan het niet anders dat de ‘never-ending summer’ gaat eindigen… Toch? En inderdaad: er lijkt een wat minder zachte periode te komen. Maar aan de andere kant: we hebben ook gezien dat het in september een paar dagen koud was, waarna de zomer gewoon weer terugkeerde… Kortom: het lijkt er op dat de ‘eindeloze zomer’ ten einde komt, maar met deze zomer weet je het maar nooit.

En dan komt de winter eraan… Gaat die ook zacht verlopen door de zachte zomer? Op die vraag proberen we een antwoord te vinden in onze winterverwachting.

In ieder geval zullen we ons deze zomer nog lang blijven herinneren!