Afgelopen zomer, juli 2021, viel er een ware zondvloed over de Ardennen, Eiffel en Zuid-limburg. De beelden van de overstromingen en evacuaties staan op ons netvlies gebrand. In België en Duitsland vielen vele doden en waren huizen en infrastructuur verwoest als gevolg van het hoge water, maar wat als deze enorme waterbom boven een ander deel van Nederland was gevallen? Onderzoekers van Deltares hebben deze vraag onlangs onderzocht en ik deel de belangrijkste punten hier graag.
Allereerst kort terug naar de ‘waterbom’ zelf want hoe groot was deze nou eigenlijk? De kaartjes hieronder liegen er niet om. Een gebied dat grofweg heel Nederland beslaat krijgt te maken met meer dan 100mm in 48uur, een groot gebied hierbinnen tot 160mm en de kern (zo groot als de provincie Utrecht) met meer dan 160mm! Dat zijn dubbele maandhoeveelheden.
Deze enorme hoeveelheden neerslag werden veroorzaakt door een ‘perfect storm’. Een koudeput (of cut-off low) “Bernd” die zich rond 12 juli 2021 op grote hoogte loskoppelde van een meanderende straalstroom bewoog zich langzaam naar het getroffen gebied. Eenmaal aangekomen stagneerde Bernd door een gebrek aan krachtige achtergrondstroming en enige remming door het ‘botsen’ tegen het middelgebergte van de Eiffel en Ardennen.
De koudeput Bernd zorgde tegelijk voor een flinke circulatie met een grote aanvoer van vochtige lucht uit twee grote brongebieden, zowel de Middellandse Zee als de Baltische Zee, waar op dat moment een hittegolf zorgde voor een grote luchtvochtigheid door warm zeewater. De depressie bevatte een onstabiele kern die door een combinatie van orografische en dynamische ‘uplift’ zorgde voor de vorming van langdurige sterke convectie en een grote hoeveelheid neerslag.
Nu hoor ik jullie al zeggen: bergen, dat hebben we niet in de haarlemmermeer, of die aanvoerlijnen vanuit de Middelandse Zee blijven die net zo in stand als we het neerslaggebied verplaatsen? Is het dus wel mogelijk dat een dergelijk weersysteem boven een ander deel van Nederland zich vormt? Het korte antwoord hierop is ja.
Zo kan een voorafgaande hittegolf in Nederland ook zorgen voor extra opwarming en uplift/convectie, een bovengemiddeld warme Noordzee zorgen voor vocht en de positie van een hogedrukgebied zomaar genoeg remming verzorgen richting een afsplitsende koudeput om deze te doen stagneren.
Deze enorme hoeveelheid regen in een gebied zo groot als half Nederland zal overal kunnen leiden tot ontwateringsproblemen, afvoerproblemen, wateroverlast en mogelijk overstromingen. Wanneer een vergelijkbaar weersysteem in de zomer optreedt, wanneer de gewassen op het veld staan, recreatieterreinen in gebruik zijn en hoogwaters minder verwacht worden, zal ook de schade voor de landbouw en recreatie groot zijn. Bovendien zullen woningen, infrastructuur en belangrijke voorzieningen schade oplopen, ook in stedelijk gebied.
Wanneer het oosten getroffen wordt zullen rivieren als de Dinkel en de Vecht ver buiten hun oevers treden. De afvoeren die dan berekend worden zijn meer (tot 660m3/s) dan de huidige dijken aan kunnen (tot 550m3/s) waardoor veel dorpen en steden bedreigd worden waaronder plaatsen als Dalfsen en Zwolle. Wanneer de Randstad getroffen wordt moet je denken aan ondergelopen polders, en flinke hoeveelheden water op straat en in kelders voor de duur van een week.
Het aantal doden zoals in Duitsland en België hoeven we gelukkig niet te verwachten. Dit komt vooral omdat het water bij ons niet zo snel zal stromen.
Overlast is bij dit soort zeer extreme weersystemen niet te voorkomen. Wel is het mogelijk te voorkomen dat de overlast in een ramp ontaardt door de impact te beperken en het herstel te bevorderen. Watersystemen zullen in de toekomst zo ontworpen moeten worden dat de afvoercapaciteiten en hoogwaterbescherming passend zijn bij de te verwachten gevolgen van overlast. Landelijke gebieden zullen bijvoorbeeld vaker te maken krijgen met wateroverlast dan stedelijke gebieden, omdat daar de gevolgen meestal kleiner zijn.
Deltares heeft een zevental punten uiteengezet waarop in Nederland moet worden ingezet. Deze komen er in het kort op neer dat er goed onderzoek moet worden blijven gedaan naar de weers- en daaruitvolgende impactvoorspellingen. Daarnaast zullen we in Nederland ons moeten aanpassen aan de te verwachten klimaatverandering en daarmee gepaard gaande extreme weersystemen. Bewustzijn onder iedereen in Nederland is van groot belang om de risico’s van water-overlast en overstromingen te beperken. “Gelukkig wonen wij in een land dat we er onszelf tegen kunnen wapenen.”- aldus een van de onderzoekers.
Ook interessant en heftig om te zien is de vlog van Kees van Ginkel (onderzoeker bij Deltares):
Voor het originele Deltares pers bericht en originele rapport klik hier.
Afgestudeerd aan de VU als aardwetenschapper (BSc) met een specialisatie in atmosferische processen en hydroloog (MSc) gespecialiseerd in zware neerslag, overstromingen en klimaatverandering. Ook werkzaam bij Witteveen+Bos als projectingenieur en adviseur stedelijk water en klimaatadaptatie
Ben je op zoek naar een prachtig skigebied, geschikt voor zowel gevorderden als beginners, met een goede variatie aan pistes, lekker eten op de piste en sneeuwzekerheid? Ga dan deze winter eens naar Crans Montana in de Zwitserse Alpen. Lees meer
Ontdek het echte IJsland met Voigt Travel. Samen met lokale gidsen beleef je unieke excursies. Je slaapt in kleinschalige hotels en lodges. Zo ontdek je met alle aandacht de ongebaande paden van IJsland. Bekijk de reizen!
Het bergdecor van Valle d’Aosta in Noord-Italië is adembenemend. Het dal wordt omringd door de hoogste toppen, door de Mont Blanc, de Monte Cervino, de Monte Rosa. Skiën tot 3000 meter en zelfs hoger betekent sneeuwzekerheid tot eind april. Lees hier de reistips en reisverhalen. Lees meer
Ortovox produceert volledig klimaatneutraal de allerbeste buitensportkleding en bijbehorende accessoires, ook voor wintersport. Wat in 1980 begon met een revolutionaire lawinepieper heeft geleid tot ontwikkeling van een hightech airbagsysteem. Dat natuurlijk naast de kleding en gear die comfortabel, stijlvol zijn en altijd gericht op veiligheid.
Wil je meer weten over Ortovox, klik dan hieronder. In Nederland koop je Ortovox bij TwinSeasons. Lees meer
Val Thorens is zojuist voor de 8e keer uitgeroepen tot beste skigebied ter wereld. Val Thorens ligt op een hoogte van 2.300 m en is daarmee het hoogst gelegen skioord van Europa. Als eerste geopend (in november) en als laatste gesloten (in mei), biedt het skiërs een enorm speelterrein voor een onvergetelijke vakantie. Lees meer
Skigebied SnowWorld is hét Nederlandse skigebied met vijf skidorpen. De skiliften draaien tot ’s avonds laat en er valt voor jong en oud veel te beleven. Skiën, snowboarden, klimmen en après-skiën. Skigebied SnowWorld biedt de ultieme wintersportervaring bij jou in de buurt. Lees meer
Of je nu nog aan je eerste afdaling moet beginnen of al een doorgewinterde liefhebber van skiën bent? Ook jij vindt hier vast het juiste boek over wintersport. Zorg dus dat je tijdens een wintersport volop van de sneeuw geniet dankzij een goede voorbereiding en inspiratie. Zo zijn er boeken over de juiste technieken en trainingen en de beste je ski-uitrusting. Bestel hier