Afgelopen zomer, juli 2021, viel er een ware zondvloed over de Ardennen, Eiffel en Zuid-limburg. De beelden van de overstromingen en evacuaties staan op ons netvlies gebrand. In België en Duitsland vielen vele doden en waren huizen en infrastructuur verwoest als gevolg van het hoge water, maar wat als deze enorme waterbom boven een ander deel van Nederland was gevallen? Onderzoekers van Deltares hebben deze vraag onlangs onderzocht en ik deel de belangrijkste punten hier graag.
Allereerst kort terug naar de ‘waterbom’ zelf want hoe groot was deze nou eigenlijk? De kaartjes hieronder liegen er niet om. Een gebied dat grofweg heel Nederland beslaat krijgt te maken met meer dan 100mm in 48uur, een groot gebied hierbinnen tot 160mm en de kern (zo groot als de provincie Utrecht) met meer dan 160mm! Dat zijn dubbele maandhoeveelheden.
Deze enorme hoeveelheden neerslag werden veroorzaakt door een ‘perfect storm’. Een koudeput (of cut-off low) “Bernd” die zich rond 12 juli 2021 op grote hoogte loskoppelde van een meanderende straalstroom bewoog zich langzaam naar het getroffen gebied. Eenmaal aangekomen stagneerde Bernd door een gebrek aan krachtige achtergrondstroming en enige remming door het ‘botsen’ tegen het middelgebergte van de Eiffel en Ardennen.
De koudeput Bernd zorgde tegelijk voor een flinke circulatie met een grote aanvoer van vochtige lucht uit twee grote brongebieden, zowel de Middellandse Zee als de Baltische Zee, waar op dat moment een hittegolf zorgde voor een grote luchtvochtigheid door warm zeewater. De depressie bevatte een onstabiele kern die door een combinatie van orografische en dynamische ‘uplift’ zorgde voor de vorming van langdurige sterke convectie en een grote hoeveelheid neerslag.
Nu hoor ik jullie al zeggen: bergen, dat hebben we niet in de haarlemmermeer, of die aanvoerlijnen vanuit de Middelandse Zee blijven die net zo in stand als we het neerslaggebied verplaatsen? Is het dus wel mogelijk dat een dergelijk weersysteem boven een ander deel van Nederland zich vormt? Het korte antwoord hierop is ja.
Zo kan een voorafgaande hittegolf in Nederland ook zorgen voor extra opwarming en uplift/convectie, een bovengemiddeld warme Noordzee zorgen voor vocht en de positie van een hogedrukgebied zomaar genoeg remming verzorgen richting een afsplitsende koudeput om deze te doen stagneren.
Deze enorme hoeveelheid regen in een gebied zo groot als half Nederland zal overal kunnen leiden tot ontwateringsproblemen, afvoerproblemen, wateroverlast en mogelijk overstromingen. Wanneer een vergelijkbaar weersysteem in de zomer optreedt, wanneer de gewassen op het veld staan, recreatieterreinen in gebruik zijn en hoogwaters minder verwacht worden, zal ook de schade voor de landbouw en recreatie groot zijn. Bovendien zullen woningen, infrastructuur en belangrijke voorzieningen schade oplopen, ook in stedelijk gebied.
Wanneer het oosten getroffen wordt zullen rivieren als de Dinkel en de Vecht ver buiten hun oevers treden. De afvoeren die dan berekend worden zijn meer (tot 660m3/s) dan de huidige dijken aan kunnen (tot 550m3/s) waardoor veel dorpen en steden bedreigd worden waaronder plaatsen als Dalfsen en Zwolle. Wanneer de Randstad getroffen wordt moet je denken aan ondergelopen polders, en flinke hoeveelheden water op straat en in kelders voor de duur van een week.
Het aantal doden zoals in Duitsland en België hoeven we gelukkig niet te verwachten. Dit komt vooral omdat het water bij ons niet zo snel zal stromen.
Overlast is bij dit soort zeer extreme weersystemen niet te voorkomen. Wel is het mogelijk te voorkomen dat de overlast in een ramp ontaardt door de impact te beperken en het herstel te bevorderen. Watersystemen zullen in de toekomst zo ontworpen moeten worden dat de afvoercapaciteiten en hoogwaterbescherming passend zijn bij de te verwachten gevolgen van overlast. Landelijke gebieden zullen bijvoorbeeld vaker te maken krijgen met wateroverlast dan stedelijke gebieden, omdat daar de gevolgen meestal kleiner zijn.
Deltares heeft een zevental punten uiteengezet waarop in Nederland moet worden ingezet. Deze komen er in het kort op neer dat er goed onderzoek moet worden blijven gedaan naar de weers- en daaruitvolgende impactvoorspellingen. Daarnaast zullen we in Nederland ons moeten aanpassen aan de te verwachten klimaatverandering en daarmee gepaard gaande extreme weersystemen. Bewustzijn onder iedereen in Nederland is van groot belang om de risico’s van water-overlast en overstromingen te beperken. “Gelukkig wonen wij in een land dat we er onszelf tegen kunnen wapenen.”- aldus een van de onderzoekers.
Ook interessant en heftig om te zien is de vlog van Kees van Ginkel (onderzoeker bij Deltares):
Voor het originele Deltares pers bericht en originele rapport klik hier.
Afgestudeerd aan de VU als aardwetenschapper (BSc) met een specialisatie in atmosferische processen en hydroloog (MSc) gespecialiseerd in zware neerslag, overstromingen en klimaatverandering.
Eén vallei, vier skigebieden. Elk dorp beschikt over een eigen skigebied, de “hausberg”. Maar de andere bergen moet je ook zeker bezoeken. Met de auto of de bus ben je binnen een paar minuten in een ander skigebied. Lees meer
Vlieg rechtstreeks naar het hart van Scandinavië voor een wintervakantie vol belevenissen en avonturen. Binnen 20 tot 45 transferminuten sta je op de pistes van de grootste skigebieden van Zweden en Noorwegen. Bekijk hier het scherpe aanbod van BBI Travel. Lees meer
BBI Travel biedt rondreizen door Noorwegen aan, waarbij je kunt kiezen uit routes door diverse regio’s. Alle rondreizen hebben gemeen dat de fraaist te rijden trajecten en de meest interessante bezienswaardigheden onderdeel zijn van de reis.
De bergpensions, fjordenpensions en gemoedelijke hotels liggen in een prachtige omgeving met ongerept natuurschoon of in levendige plaatsen. Bekijk hier het scherpe aanbod van BBI Travel. Lees meer
Pure levensvreugde voor een onvergetelijke vakantie: tussen cultuur en natuur, hoogtes en dieptes, tradities en trends – geen andere regio combineert extreme tegenstellingen op zo’n charmante wijze als Innsbruck. Hier kun je je vanuit het hart van de hoofdstad van Tirol binnen slechts 20 minuten in luchtige hoogtes op de Nordkette begeven. Lees meer
Isère ligt in het zuidelijke deel van de Franse Alpen en bestaat voor een groot deel uit hooggebergte. Kenmerkend zijn de indrukwekkende bergtoppen, ruige natuur, gletsjers, valleien en bossen. Je kunt er eindeloos wandelen, mountainbiken, klimmen en genieten van de rust.
In het departement liggen verschillende bergmassieven, waaronder de Écrins, de Belledonne, de Vercors en de Chartreuse, allemaal onderdeel uitmakend van de Alpen. De hoofdstad Grenoble is een bezoek ook zeker waard.
