Het zomerweer in Nederland zit in een flinke dip. Bewolking, regen en lage temperaturen voor de zomer bepalen het weerbeeld. Daarbij waait het langs de kust ook nog eens stevig, waardoor het daar nog eens wat frisser aanvoelt. Hoe bijzonder is dit ’tekort aan warmte’, en wat is de oorzaak hiervan?

Zeer frisse nacht achter de rug

Wie donderdagochtend vroeg opstond, zal gemerkt hebben dat het behoorlijk fris was in de ochtend. De temperatuur daalde in het binnenland tot ongeveer 6 graden, terwijl bijna 13 graden normaal is voor de tijd van het jaar. Aan de grond (op 5 cm hoogte) was het nog kouder. Op vliegbasis Twenthe ging de temperatuur onderuit tot tegen het vriespunt, daar werd een temperatuur van precies 0 graden gemeten. Ter vergelijking, sinds het begin van de metingen is het daar aan de grond maar 1 keer kouder geweest, op 22 augustus 1973 (-2.2 graden)

Het was een koude nacht in Nederland aan de grond! Vooral de temperatuur rond het vriespunt bij Enschede springt eruit. Bron: Kachelmannwetter.

Ook overdag verloopt koel – record in de maak?

Niet alleen de nacht verliep zeer koud, ook overdag deed de temperatuur Augustus geen eer aan. Rond 14:00 was het nergens warmer dan een graad of 16. Deze temperatuur werd langs de kust bereikt.

Na een frisse nacht volgt ook een bijzonder frisse dag in Augustus! Bron: Kachelmannwetter.

Dat het langs de kust overdag warmer is dan in het binnenland in augustus is vrij bijzonder. Normaal gesproken is het zeewater kouder dan de atmosfeer. De zon warmt het overdag het landoppervlak snel op, maar de zee zorgt vaak voor verkoeling in de kustgebieden. Vanwege de koude lucht die donderdag boven Nederland ligt, zijn de rollen nu omgedraaid. De zee zorgt voor verwarming van de kustprovincies in plaats van verkoeling. Deze verdeling in temperaturen is meer geschikt voor de herfst of winter. Dan is het zeewater vaak warmer dan de aanwezige lucht.

Gaat dit alles ook tot een record leiden? De kans is aanwezig. Op het moment van schrijven is de temperatuur in De Bilt nog niet boven 14.8 graden uitgekomen. Mocht de temperatuur onder 15.7 graden blijven dan is het de laagste maximumtemperatuur voor De Bilt op 11 augustus sinds het begin van de metingen daar.

Waar komt de frisse lucht vandaan?

Lage temperaturen in de zomer zijn vaak verbonden aan lucht die vanuit hoge breedten (gebieden dicht bij de noordpool) is aangevoerd. Of dat ook nu het geval is, is mooi te zien aan onderstaande kaart.

NOAA HYSPLIT berekening van de oorsprong van een luchtdeeltje wat op 11 augustus middernacht boven Nederland lag. De berekening begint 5 dagen terug.

Het kaartje hierboven laat zien waar een luchtdeeltje, dat op 11 augustus middernacht boven Nederland ligt, zich 5 dagen daarvoor bevond, en welke weg het heeft afgelegd om in Nederland te komen.

Het bewijs is duidelijk geleverd; de lucht die vannacht boven Nederland lag, is afkomstig van een gebied ten noorden van Groenland! Niet verrassend dus dat het vannacht zo koud was.

Om het bericht (voor de warmteliefhebbers) positief af te sluiten: de bodem van de put is bereikt. Vanaf morgen gaan de temperaturen weer in de lift! Mogelijk wordt begin volgende week weer de 25 graden gehaald. Hoe dat zit lees je in het weerbericht van vanochtend!

Lars van Galen

Afgestudeerd meteoroloog op de Wageningen Universiteit. Inmiddels ook werkzaam als meteoroloog. Daarnaast onderzoek gedaan over het weer in de stratosfeer en de gevolgen daarvan op het winterweer in Nederland.