Europa | Alpen - Blokkerende hogedrukgebieden / Martini Sommer

Algemeen; het geblokkeerde stromingspatroon boven Europa houdt aan en goede kans dat we er in meer of mindere mate nog tot ver december te mee te maken zullen hebben. Winterweer is voorlopig geen thema . Het blijft zacht en meest neerslagvrij.

Hogedruk “Open End”

De komende 10 dagen en misschien nog wel langer hebben we te maken met hogedruk. Kijken we naar de weerkaarten dan zien we steeds weer het persisterende karakter terug van de hogedruk boven onze contreien.

We hebben in het verleden in diverse blogs al eerder aandacht geschonken aan deze hogedrukgebieden. Laten we, mede gezien ook de eentonigheid van het weer, vandaag nog eens extra daarop ingaan. Daarnaast gaan we ook eens een vergelijking opmaken met een andere extreem zachte november, nl die van 2015 en de daarop volgende winter. Voor de weer geïnteresseerden wil ik eerst nog eens een tipje van de “hogedruksluier” oplichten.

Blokkade hogedruk /Omega blokkade

Blokkerende hogedrukgebieden zijn vrijwel stationaire hogedrukgebieden die zich op vrij hoge breedte ontwikkelen en daarmee een blokkade vormen voor de depressies van de westelijke circulatie.

Een blokkade en met name de zogenaamde “omega blokkade” kan van een week tot een maand duren en heeft een ingrijpende invloed op de algemene circulatie en het weer in een groot gebied. Ze komen vooral voor in het voorjaar en de herfst aan de oostzijde van de oceanen en met voorkeur op het noordelijk halfrond tussen de 30° en 60° NB in de zone van de  Westerlies (Ferrel cell)

Het hogedrukgebied ontstaat uit golven in de westelijke hoogtestroming bij het polaire front. De boven stroming bestaat uit lange golven met daarop kortere die zich kunnen ontwikkelen tot depressies. Als echter vooral de (hoogte) rug sterk toeneemt kan zich ook een afgesloten hoog vormen (afkoppelen van de hoogtestroming). Dit gaat vervolgens gepaard met een sterke convergentie (samenstromen van lucht) in de hogere atmosfeer waarna het hoog vrijwel stationair kan worden.

Hogedruk = adiabatische compressie / verwarming

In de bovenlucht is het hogedrukgebied relatief “warm” (te zien aan de rode en oranje kleuren op de 500 hpA geopot. kaarten /drukvlak /dam).

Deze “warmte” wordt veroorzaakt door de dalende luchtbewegingen (subsidentie) op grote schaal binnen het hoog . Door de dalende luchtbewegingen wordt de lucht warmer en gaat ze uitzetten (adiabatische compressie / vergelijk met een fietspomp)

Hier zal de temperatuur dus steeds verder gaan stijgen (adiabatische verwarming).  Door de subsidentie wordt de lucht niet alleen warmer maar ook steeds droger (vergelijk met de föhnwind). Tegelijkertijd ontwikkelt zich in de onderste atmosfeer een koude grenslaag met duidelijk lagere temperaturen (afkoppeling van de hoogtestroming). Hierdoor zullen de dauwpunten gaan dalen en in de wintermaanden (sterk) negatief gaan worden.

Dit laatste is dan, ondanks de warmte op grotere hoogte, goed voor de sneeuw en sneeuw kwaliteit. Daarover dan meer zodra dit meer van toepassing is.

Martini-Sommer

We zitten door de blokkerend hogedruk boven (oost) Europa die ook tot op grotere hoogte (topopauze) goed ontwikkeld is dus al een tijdje aan de warme kant van de Rossbygolf  (polaire jet). Met daarbij de meest zuidwestelijke aanvoer van zeer zachte van origine subtropische luchtmassa’s tot noordelijke breedte is het voor de tijd van het jaar 5 tot 10 graden te zacht. Overigens niets bijzonders voor deze tijd van het jaar.  In de volksmond wordt deze warme weerfase in het Duits en de Alpenlanden ook wel aangeduid als Martini-Sommer of Martinssommer.

De extreem milde Martini-Sommer van november 2015

Wat dat betreft doet deze herfst een beetje herinneren aan die van 2015. Na een onderkoelde en zon-arme september en oktober stroomde eind oktober warme luchtmassa’s over Centraal-Europa en de Alpen uit en eindigde een bijna twee maanden durende “koudere fase”. Met de warmte kwam ook de zon terug. Als gevolg hiervan beleefde Zwitserland de laatste dagen van oktober en november een Martini-Sommer zoals die nooit tevoren sinds de metingen begonnen werd gezien.

De warmteanomalie die ongeveer vier weken aanhield, was zo uitgesproken dat zelfs het begin van de winter in de laatste week van november met weer duidelijk onderkoelde temperaturen het warmte overschot niet meer kon goedmaken en werd het vorige novemberrecord uit 1994 met een gemiddelde van 7,8 graden in Zürich geëvenaard.

Voortekenen voor opnieuw een zeer zachte winter?

Laten we overigens niet hopen dat de winter die daarop volgde een maatstaf zal worden voor de komende winter. Na de zeer zachte november met een vorstgrens die vrijwel steeds tussen de 3000 en 4000 meter lag zou ook de winter van 2015-2016 heel zacht gaan worden.

Vooral december was extreem warm en droog en kenmerkte zich door extreme sneeuwarmoede . Ook januari en februari verliepen, aangedreven door een sterk Atlantisch regime, zeer onbestendig (nat) en zacht. Tijdens de wat koudere fases die algemeen maar kort van duur waren, viel er vooral in de westelijke Alpen vanaf 1400  a 1600 meter periodiek veel sneeuw. Aan de Alpennoordzijde en ook hier in het Wallis zou het gemiddeld 2 tot 2.7 graden te warm gaan worden!

Lees ook onze winterverwachting 2020 -2021 – HIER –

Vooruitzichten / trend

Pakken we de laatste GFS en ECMWF model uitdraai erbij dan kunnen we vaststellen dat winterweer ook vandaag nog heel ver weg is. Het (hoogte)stromingspatroon boven Europa blijft de komende 8 tot 10 dagen geblokkeerd.

Weliswaar evolueren we tegen het het einde van de 10 daagse verwachtingsperiode naar een wat meer zonaal karakter waarbij later dan ook koelere Atlantische luchtmassa’s (maritiem polair) tot over het westelijke continent kunnen gaan uitstromen. De vraag is echter of en in hoeverre dit gaat lukken gezien de krachtige steeds weer inschuivende zuidelijke hogedrukbastions.

Goed ontwikkelde Polar Vortex en zonaal regime

Daarnaast zien we een bovengemiddeld krachtige polar vortex met een positieve NAO en AO en zoals het er nu naar uitziet zal daar de gehele maand en mogelijk ook nog begin december geen verandering in gaan komen.

Ook vandaag dus geen winterse optie. Mocht het uiteindelijke toch gaan lukken met wat meer Atlantische invloed door een meer zonaal stromingspatroon en de maritiem polaire luchtmassa’s tegen het einde van de maand dan mogen in ieder geval de Alpen zich gaan verheugen op eindelijk weer eens neerslag en vanaf 1000 tot 1200 meter dan ook weer sneeuw.

Hieronder nog de laatste seizoen prognoses van het Met Office GLOSEA seasonal model. Voor winterliefhebbers nou niet bepaald iets om warm voor te lopen (of juist wel)

Tot zover voor deze woensdag. Ik zou zeggen blijf volgen en vooral ook gezond en dan graag weer tot een volgende keer. Ciao vanuit een fris (stralingsvorst) en onbewolkt Termen in Oberwallis