Casino Royale: de onmogelijke verwachting voor kerst

Niets is zo veranderlijk als het weer. En niets was zo veranderlijk als… een weersverwachting voor kerst! Warm, koud, toch warm, of toch weer sneeuw… letterlijk alle smaken zijn voorbij gekomen. Kortom: om als weerman of -vrouw een verwachting te maken voor kerst was eigenlijk mission impossible. De bron? Weermodellen! Want ook voor hen was de verwachting voor kerst… een Casino Royale! In deze blog meer over waarom je medelijden moet hebben (of juist niet) met de weerman die de ondankbare taak had een weersverwachting te maken voor kerst. En we kijken naar wat de oorzaak is voor deze onzekere verwachting!

De ondankbare taak als weerman voor kerst

Laten we eens terug in de tijd gaan en in de schoenen gaan staan van een weerman Klaas. Klaas heeft de taak gekregen om iedere dag een verwachting te maken voor kerst. Verder is Klaas ook een echte winterliefhebber. De simpele vraag die Klaas heeft gekregen is: “Wat wordt het weer voor kerst?”. Dit doet hij door te kijken naar de pluim van het ECMWF-weermodel vanaf 15 tot en met 23 december 2021. Hieronder geeft Klaas per dag het antwoord. Alvast een tipje van de sluier: het verhaal van Klaas is op zijn zachtst gezegd erg warrig…

• 15 december: Het ziet er toch wel naar uit dat het een koude kerst kan worden! Spannend…
• 16 december : Steeds meer oplossingen gaan voor een koude kerst! Zou het?
• 16 december Oh nee, het is weer veel onzekerder geworden…
• 17 december: Zie je wel, we gaan steeds meer de warme kant op! Vergeet die koude kerst maar…
• 18 december: Oh wacht… de kans op een koude kerst is weer veel groter geworden!!!
• 19 december : NEE! Nu is het game over… het wordt toch gewoon zeker weten een warme kerst…
• 20 december: Of toch weer niet? Misschien… Misschien…
• 21 december: JAA! Het wordt heel waarschijnlijk gewoon koud met kerst!!
• 22 en 23 december: Yess, een koude kerst it is! Maar voor daarna haal ik de BBQ alvast uit de schuur…

Als je het hierboven een beetje hebt proberen te volgen, dan zul je doorhebben dat er geen pijl op te trekken was voor Klaas. Oftewel: een regelrechte Casino Royale. Hieronder zie je de verwachtingen die Klaas gebruikte in een animatie . Let maar eens op 25 en 26 december, en dan vooral op hoe veel de lijntjes heen en weer springen…

Enorme verschillen over korte afstand – precies boven ons hoofd

Waardoor kwam het dat de weermodellen zo veel ‘Casino Royale’ speelden voor kerst? Dat heeft te maken met een scheidingslijn tussen warme en koude lucht bij ons in de buurt. Boven Nederland bevindt zich met kerst namelijk een scherpe overgang tussen warme lucht ten zuiden en koude lucht verder naar het noorden (zie kaartje hieronder*). Als je warmte of kou op wil zoeken met kerst, dan hoef je dus niet ver te reizen. Misschien is een tripje naar Groningen voor de kou, of Zuid-Limburg voor de warmte al genoeg!

*Let op: hieronder zie je de temperatuur op 1.5 km hoogte, dus NIET aan de grond. Dit is omdat je op deze hoogte geen last hebt van land- en zee invloeden.

Onmogelijke uitdaging voor weermodellen ondanks ‘zekerheid’?!

Voor de weermodellen is een dergelijke grens dus een enorme uitdaging gebleken. Maar toch hadden de weermodellen wel een bepaalde ‘zekerheid’ voor kerst al vrij ver van te voren. Het was namelijk al ongeveer een week van te voren duidelijk dat de grens tussen warme en koude lucht met kerst dicht bij Nederland kwam te liggen. Dus over het grote plaatje was er al vrij snel zekerheid.

Maar… dat gold dus niet voor de precieze locatie van de grens zelf. Een verschuiving van deze grens van ~100-200 km is vrij normaal voor een weermodel tot een paar dagen vooruit. Als die grens ver van je weg ligt, dan maakt dit niet veel uit. Maar als die grens zo ongeveer boven je hoofd ligt… dan kan het dus een Casino Royale worden!

Interessant, maar ook gevaarlijk weer!?

Wat we nu dus weten is dat Nederland waarschijnlijk aan de koude kant terecht gaat komen. Het gevolg: een koude kerst! Maar een dergelijke grens heeft nog meer belangrijke gevolgen. Dat is: neerslag! Vaak zie je namelijk dat er vaak neerslag valt op de grens van warme en koude lucht.

Ook deze kerst gaat dat gebeuren. In welke vorm is daarbij een belangrijke vraag. Het lijkt erop dat alle denkbare vormen voor kunnen komen. Dat betekent dus ook dat het spekglad kan gaan worden door ijzel. Houd daarom de berichtgeving goed in de gaten als je op reis gaat! De details lees je in het Benelux-weerbericht.

Records en BBQ voor Oud en Nieuw?

Toen we het over de verwachtingen van Klaas hadden, viel je misschien iets op aan de laatste zin. Hij zei namelijk op de allerlaatste dag van de verwachting dat de BBQ alvast uit de schuur gehaald kon worden. Dat was natuurlijk enigszins overdreven. Maar het ziet er naar uit dat er na kerst weleens records gebroken kunnen worden. Warmterecords dan, want het wordt zeer zacht! Rond Oud en Nieuw kan het zomaar overdag 15 graden worden. Voor deze periode zijn dat belachelijk hoge temperaturen…

Maar tot dan kunnen we in ieder geval ‘genieten’ van een koude kerst! En wie weet: misschien wordt het weer voor Oud en Nieuw ook wel een Casino Royale voor de weermodellen. Maar omdat de berekeningen nu zo unaniem voor warmte gaan, is dat vrij onwaarschijnlijk. De tijd zal het leren!

Lars van Galen

Afgestudeerd meteoroloog op de Wageningen Universiteit. Inmiddels ook werkzaam als meteoroloog. Daarnaast onderzoek gedaan over het weer in de stratosfeer en de gevolgen daarvan op het winterweer in Nederland.