Bosbranden Australië: satellietbeelden tonen droogte en verwoesting

Een rode hemel. Een verzengende vuurzee. Vluchtende mensen. Het nieuws stond de afgelopen weken volop in het teken van de grote vuurzee die huishoudt in het zuidoosten van Australië. En deze vuurzee ging de afgelopen weken ook gepaard met extreme hitte. Komt dit alles door klimaatverandering? En hoe veel natuur is al verwoest door de bosbranden?

Begin december schreven we al hoe Australië gebukt ging onder een extreme droogte. De afgelopen maand is de situatie alleen nog maar verergerd. Dit geldt niet alleen voor bosbranden, maar ook voor de droogte en hitte.

Waar je het warm van krijgt…

De hitte is misschien nog wel het meest verbazingwekkend. Hoewel de weerkundige zomer in Australië nog niet op haar hoogtepunt is, heeft de zomer al wel een betreurenswaardig record gepakt. Zo werd het gemiddeld over heel Australië op 19 december overdag 41.9 graden als maximum (!). Om een idee te geven over hoe groot gebied dat gaat: Australië is bijna net zo groot als heel Europa.

Hierbij moet wel gezegd worden dat een groot deel van het land bestaat uit woestijn. Daar zijn maxima rond 40 graden overdag in de zomer niet bijzonder. Maar ook in de woestijn was het uiteindelijk veel warmer dan normaal.

Naast de hitte is ook de droogte verergerd, want december 2019 was daar opnieuw een zeer droge maand. Die maand kwam na een hele reeks aan droge maanden die daar aan vooraf gingen.

Verdorring goed te zien

De gevolgen van het droge jaar zijn goed te zien als je beelden van boven van vorig jaar (januari 2019) vergelijkt met nu. Hieronder zie je deze schokkende vergelijking tussen 15 januari 2019 en 4 januari 2020 in het zuidoosten van Australië. Let vooral op het groen langs de oostkust. Goed te zien is dat, waar het in januari 2019 nog vrij groen is, het in 2020 helemaal bruin ziet. Dat komt door een combinatie van droogte en bosbranden. De donkerbruine plekken (vooral verbrand bos) komen door bosbranden, en de lichtbruine plekken komen door droogte.

Op het beeld van 2020 zijn ook rookpluimen te zien, vooral onderin de kaart. Die rookpluimen komen van bosbranden die nog steeds gaande zijn. Deze bosbranden zorgen in veel steden langs de oostkust voor smog en oranje gekleurde luchten.

Een schokkende vergelijking tussen 15 januari 2019 en 4 januari 2020 in het zuidoosten van Australië. De gevolgen van de droogte in 2020 zijn duidelijk te zien.

Grote stukken bos afgebrand.

Naast de verdorring hebben de bosbranden dus ook al stevig huisgehouden. Ook dat is goed van boven te zien. Hieronder is een vergelijking tussen 5 december 2019 en 4 januari 2020. In december 2019 werden de bosbranden snel heviger, en dat is in januari 2020 dus zo gebleven.

Kijk vooral naar de gebieden die rood omcirkeld zijn. In 2019 zie je daar groene stukken en stevige rookpluimen afkomstig van de bosbranden. In 2020 is van het groen nog maar weinig over; alles is verbrand door de bosbranden. Het enige wat nog rest is een bruine kleur van verbrand bos.

De gevolgen van de bosbranden in het zuidoosten van Australië in beeld gebracht – vergelijking tussen 5 december 2019 en 4 januari 2020.

Zorgt klimaatverandering dat we de hitte, droogte en bosbranden vaker zien?

In de media wordt een flinke discussie gevoerd of de bosbranden, extreme hitte en droogte vaker voorkomen door klimaatverandering. Het lastige is dat deze vraag niet simpel te beantwoorden is. We bekijken het per onderwerp (hitte, droogte en bosbranden).

Hitte

Wat betreft de hitte is de vraag die we stelden het makkelijkst te beantwoorden: klimaatverandering zorgt voor hogere temperaturen en het vaker voorkomen van extreme hitte. Anders gezegd zorgt klimaatverandering ervoor dat de extreme hitte, die we in december zagen, een stuk waarschijnlijker is geworden.

Droogte

De vraag hoe klimaatverandering droogte beïnvloedt is een stuk lastiger te beantwoorden. De droogte in Australië is namelijk vooral veroorzaakt door twee klimaatfenomenen. Dat zijn: 1) afwijkingen in zeewatertemperatuur in de Indische Oceaan; en 2) en een opwarming in de bovenkamer van de atmosfeer in de zuidpool (een plotselinge stratosferische opwarming). Zie voor meer uitleg de blog van begin december 2019.

Voor beide weersfenomenen is het niet duidelijk of ze vaker voorkomen door klimaatverandering, of dat ze zorgen voor ergere droogtes door klimaatverandering. Daarom is het moeilijk te zeggen of klimaatverandering heeft gezorgd dat de droogte die we nu zien waarschijnlijker is geworden, of niet.

Bosbranden

Of bosbranden waarschijnlijker worden door klimaatverandering is ook een lastige vraag. Dit is omdat veel verschillende factoren bosbranden beïnvloeden. Dat zijn niet alleen hitte en droogte, maar ook bijvoorbeeld boskap, verandering in soort begroeiing etc. Daarom is de vraag hoe klimaatverandering bosbranden een ingewikkelde vraag, waarop een antwoord niet zomaar te geven is.