Alpen: vorstgrens nog nooit zo hoog

Stel: het is maandag 25 juni. Je bent die dag bezig met een klimtocht naar de Mont Blanc. Eenmaal aangekomen is het genieten: de uitdaging is volbracht! Alleen… het voelt best warm aan. Geen ijzige kou, integendeel. Even checken… huh? 2 graden boven nul? Dat kan niet kloppen… toch?

Toch blijkt het zeker te kunnen. Deze ‘ervaring’ zou op maandag 25 juli werkelijkheid kunnen zijn geweest. Op deze dag werd namelijk een vorstgrens gemeten die ruim boven de top van de Mont Blanc lag. Pas op krap 5200 meter hoogte daalde de temperatuur onder nul in Payerne, Zwitserland; een record*.

Klimmen soms afgeraden, mede door hitte

Even terug naar de ’tocht’. Want daar was namelijk nog iets aan de hand. Had deze ’tocht’ op 25 juli namelijk wel plaats kunnen vinden? Dat is maar de vraag, mede door de extreme warmte. Wat is er aan de hand?

Het blijkt dat verschillende routes naar enkele bergtoppen in de Alpen worden afgeraden omdat ze te gevaarlijk zijn geworden. Dit mede door de warmte die het Alpengebied de afgelopen weken in haar greep had. Naast de warmte van de afgelopen tijd speelt ook sneeuwarmoede een belangrijke rol bij het onveilig worden van de routes. Mede door een bijzonder warme, zonnige en droge lente is de sneeuw veel harder gesmolten dan normaal.

Ook grote klap voor gletsjers

Ook voor de gletsjers is de warmte op hoogte in combinatie met sneeuwarmoede funest. Door het snelle smelten van de sneeuw zijn de gletsjers veel sneller ‘bloot’ komen te liggen aan de zon, waardoor de afsmelt eerder op gang komt. Hieronder is het verschil in sneeuwbedekking tussen dit jaar en vorig jaar bij de Aletschgletsjer goed te zien.

Sneeuw bijna een maand te vroeg weg

Het snelle smelten van de sneeuw is ook goed te zien bij metingen van de Weissfluhjoch, een berg (~2500 m hoog) gelegen in het oosten van Zwitserland. Het blijkt namelijk dat de sneeuw bijna een maand sneller is gesmolten dan normaal. Slechts een jaar eerder (1947) was de sneeuw eerder ‘weg’ op deze berg. Kortom: het jaar 2022 wordt waarschijnlijk een zeer slecht jaar voor de gletsjers…

*Extra: hoe werd het record van de vorstgrens gemeten?

De vorstgrens in Payerne (Zwitserland) wordt gemeten door ballonoplatingen. Bij deze ballonoplatingen wordt een meetinstrument (een radiosonde) de hoogte in gestuurd. Deze radiosonde meet daarbij onder andere temperatuur en vocht. Het oplaten van de ballon gebeurt bij de meeste stations iedere 12 of 24 uur. Met deze ballonoplatingen krijg je dus een beeld van hoe de temperatuur verandert met de hoogte.

Dat er maar 1 keer per 12 of 24 uur gemeten wordt, betekent ook dat er van het grootste deel van de dag geen metingen zijn. Het kan dus zo zijn dat de vorstgrens op een andere dag of jaar hoger lag dan de gemeten ~5200 meter hoogte in Payerne, maar dit niet gemeten werd. Desondanks past het record wel goed in het beeld van klimaatverandering.