Alpen - Extreem koude polar vortex frustreert winter

Algemeen; Terwijl de oostelijke Alpen eerst nog met koudere onstabiele luchtmassa’s te maken hebben profiteren de westelijke Alpen toenemend van nieuwe hogedruk. De gehele komende week en waarschijnlijk ook nog langer staan in het teken van een zonaal (westelijk) regime waarbij hoogte ruggen en zwakke troggen elkaar afwisselen met dan weer zachtere en dan weer wat koelere luchtmassa’s. Een overgang naar kouder winterweer is ook vandaag niet uit de weermodellen op te maken.

Krijgen we nog winterweer?

Achter een eerste koufront behorende bij een (hoogte)laag boven Scandinavie is gisteren vooral op wat groter hoogte koudere lucht tot over de Alpen uitgestroomd. In de loop van de middag en avond volgde een tweede en ook actiever koufront welke in hoofdzaak de oostelijke Alpen beïnvloeden. Hier daalde de temperatuur op 500 hPa (5400 meter) naar -32 tot -28 graden en op 1500 meter naar -3 tot -6 graden.

Met de Höhenkaltluft nam in de middag en avond nam in de Stau van de oostelijke Alpenhoofdkam de neerslag weer toe en met het binnendringen van nog wat koudere maritiem polaire lucht daalde de sneeuwvalgrens tot 800 a 400 meter. Bij dit alles stond een harde tot stormachtige noordwestelijke wind die het vooral in de bergen nog een heel stuk kouder maakte.

Vandaag zondag en deels ook nog maandag houden we de tweedeling tussen de westelijke en oostelijke Alpen. Terwijl in de oostelijke Nordstau nog wat sneeuw valt is het elders droog en toenemend zonnig af al zonnig.

De oostelijke Alpen en met name de oostelijke delen verblijven eerst nog in de koudere luchtmassa’s en er staat eerst ook nog een harde en in de bergen stormachtige noordwestelijke wind. Tot maandag kan er in de Nordstau van de Oostenrijkse Alpen 10 tot 20 cm sneeuw vallen en hogerop bij gunstige Stau ook nog wat meer.

De westelijke Alpen profiteren van de  hogedruk en de aanvoer van al weer zachtere luchtmassa’s van rustigere condities. Maandag kan de zachtere lucht dan ook in de oostelijke delen terrein gaan winnen.

Dinsdag volgt aan de oostflank van een volgende hoogte rug samen met een zwak koufront weer wat koudere lucht. Ook ditmaal zal de meest koude en vochtige lucht de noordelijke oostelijke Alpen schampen, hier valt met voorkeur voor de noordoostelijke Alpenhoofdkam weer wat neerslag en vanaf 600 a 1200 meter wat sneeuw. De westelijke Alpen profiteren opnieuw meer van de hogedruk (hoogterug) en hier blijft het meest droog en zal de afkoeling ook minder merkbaar zijn.

Woensdag en donderdag aan de westflank van de overtrekkende hoogterug van het zuidwesten uit dan overal weer zachtere en droge condities. In de loop van de vrijdag is het dan weer de beurt aan weer wat koudere luchtmassa’s. Neerslag (sneeuw) wordt dan nauwelijks tot niet verwacht.

Door de vrij noordelijk verlopende polaire jetstream  blijven de Alpen buiten bereik van de depressies en hun storingen. Enkel tijdens het wisselen van de wacht  van de hoogte ruggen kan de invloed ervan tijdelijk even toenemen. Grotere neerslaghoeveelheden worden er mede ook door de onderdrukkende werking van de hogedruk (hoogte ruggen) niet verwacht en op veel plaatsen (inner alpin, zuidkant) blijft het waarschijnlijk gedurende de gehele week droog.

Ook het volgende weekend en de nieuwe week en waarschijnlijk tot het einde van de maand lijkt er weinig te veranderen aan het sterk zonale regime met de noordelijk verlopende jetstream. Het blijft zacht tot zeer zacht en grotere neerslaghoeveelheden worden er niet verwacht.

Aanhoudend te zacht ook op de (ultra) lange termijn
Wanneer ook nog eens de diverse (experimentele) seizoen prognoses er bij pakken dan gaat in navolging van januari ook februari (zeer) zacht verlopen. Unaniem berekenen alle modellen (ECMWF, NOAA, CFS) een aanhouden van het veel te zachte winterweer voor grote delen van Europa. Hieronder de CFS T2 anomalie kaarten voor januari en februari, daaronder de prognose aan de hand van  ECMWF en NOAA. 

Kerngezonde zeer koude polar vortex
Het zachte anti winterse weerbeeld in Europa als ook elders op het noordelijke halfrond kunnen we toeschrijven aan de de ontwikkelingen hogerop in de atmosfeer en in het bijzonder aan de zogenaamde Stratosferische Polar Vortex (SPV) die zich uitstrekt vanaf de tropopauze op 8 – 11 km (100 hPA) hoogte, tot de stratopauze op ongeveer 50 – 60 km hoogte (1 hPa)

Hier bevindt zich een lagedruk gebied met (zeer) koude lucht dat zich tijdens de donkere koude wintermaanden (poolwinter) manifesteert. Door gebrek aan warmtestraling (zon) kan dit lagedrukgebied (SPV) boven de pool enorm koud worden waarbij we op 20 kilometer hoogte temperaturen waarnemen van -80 graden. Is de SPV ook nog eens mooi symmetrisch dan hebben we met een  “sterke” stratosferische polar vortex  te maken.

Ook in de lagere atmosfeer (troposfeer) zal het ertoe leiden dat we met sterke westenwinden te maken krijgen. Vergelijk het met een draaitol, hoe krachtiger de tol draait hoe stabieler hij recht blijft staan door de centrifugaal werkende krachten. Anders gezegd; -een sterke (zeer koude) SPV leidt tot sterke westenwinden (zonaal) We spreken in dit geval over een positieve fase van de NAO en AO (high index circulatie) –

Uitleg NAO-AO zie hier

Blikken we nu even terug naar de stratosferische polar vortex boven de noordpool dan zien we dat deze sinds december zeer vitaal en goed is ontwikkeld en moet dus ook zeer koud zijn.  De onderstaande sounding van Reykjavik van 3 januari j.l. laat een temperatuur van maar liefst -96 graden op het 17 hPa vlak (circa 25.5 km hoogte). Dit is ook voor deze hoogtes extreem koud.

Gemiddeld over alle breedtegraden resulteert dit zoals gezegd in een zeer krachtig zonaal stromingspatroon. Anders gezegd hebben we te maken met een  “high index circulatie” met dus die sterk positieve NAO-AO als ook vrij noordelijke verlopende polaire front / jetstream welke de scherpe grens vormt tussen de koude en de vochtigere subtropische lucht massa’s

Deze situatie is dikwijls zeer hardnekkig en kan weken aanhouden. Voorlopig zijn er nog geen signalen dat daar verandering in gaat komen en het zou maar zo kunnen dat de “high index circulatie” tot in het voorjaar aanhoudt en we dan alsnog naar een kouder stromingspatroon evolueren (low index circulatie).  Dit echter dus pas gedurende de fase van de final warming welke in het voorjaar met het opwarmen van de pool zijn intrede doet en een einde van de poolwinter inluidt . Natuurlijk zit er dan niemand meer te wachten op koud “winter”  dan wel voorjaarsweer.

De vraag is dan ook wat ons uit deze “anti winterse impasse” kan helpen, oftewel;  welke mechanismen kunnen de SPV doen afzwakken richting een low index situatie met neg NAO en AO en dus afnemende westelijke of zelfs en ommekeer naar oostelijke winden (retrograde blokkades). Hierover dan later meer !

Polaire stratosferische wolken
Tot slot nog even iets geheel anders. Door de zeer koude stratosfeer worden er sinds midden december tot heden ook veel meldingen (waarnemingen) gedaan van zogenaamde polar stratospheric clouds (PSC’s). Deze Polaire stratosferische wolken, ook bekend als parelmoerwolken, vormen zich op zeer grote hoogten tussen 15 en 25 km. Alleen bij zeer lage temperaturen (-85°C) is er namelijk voldoende condensatie om de wolken te produceren in de extreem droge lucht op deze hoogten. Hieronder via Twitter een paar mooie opnames van PSC’s gezien vanuit Abisko en Östersund in Zweden

WOW!!! Absolutely stunning capture of #Nacreous clouds (Polar stratospheric clouds) over Abisko, Sweden around an hour ago this morning 29th December! Video by 📸 Paige Ellis via Lights over Lapland; #photography #WinterWonderland pic.twitter.com/F4GNxeN785

— WEATHER/ METEO WORLD (@StormchaserUKEU) December 29, 2019

Tot zover dit Alpenweerbericht met extra aandacht voor de hogere atmosfeer in context met het uitblijven van de winter. Vragen, opmerkingen of verdere discussie onder de reacties of nog beter in ons topic op het forum “Polar Vortex” – Zie Hier –

Vanuit een Hochnebelachtig bewolkt Termen met een temperatuur van -0.4 graden een heel fijne zondag gewenst en graag weer tot een volgende keer.

Lawinegevaar, klik op kaart of link en zoek per land / locatie voor info lawinegevaar

Home

Het Alpenweerman 2019 jaaroverzicht:

We hebben de mooiste en meest memorabele momenten van het weerjaar 2019 bij elkaar genomen in ons jaaroverzicht. Er is van alles voorbij gekomen: föhnstormen, lichtende nachtwolken en meters sneeuw in de Alpen. Je leest alles in het jaaroverzicht 2019:

Het weerjaar 2019: van Föhnstorm tot zinderende hitte

Meer weer en foto’s vind je op Facebook  Instagram en/of Twitter. Ook zijn we natuurlijk blij met steun in de vorm van LIKES en FOLLOWS. Foto’s zien we graag tegemoet op foto@alpenweerman.nl.

Alpenweerman Team zoekt versterking

Geïnteresseerd ? – meer info  HIER