Sudden Stratospheric Warming - op zoek naar een volgende winterse strohalm

Advertentie

Klik hier voor meer informatie over je vakantie naar Zuid-Tirol

---

 

Het wil maar niet lukken met de winter en alle mooie en veelal utopische vooruitzichten welke al in de herfst een koude en  ja zelfs ijzige “horror” winter in het vooruitzicht stelden zijn tot dusver op niets uitgelopen. Ook de Super El Niño en de koude anomalie van het zeewater van de noordelijke Atlantische Oceaan  waren voor onze contreien contra-produktief voor koud winterweer. Drukken we de winter in het zogenaamde koudegetal uit (Hellmann) dan zie we dat we tot dusver een gemiddelde score van 8 hebben gehaald en volgens de kriteria van het KNMI (koudegetal) is dat buitengewoon zacht. Overigens is dit koudegetal door de kou van de afgelopen dagen in het noorden wat naar boven toe bijgeschroefd (30).  Het zuidwesten moet het daarentegen vooralsnog doen met 1!

Overigens niet verrassend! Dat het allemaal wel eens erg tegen zou kunnen gaan vallen met deze veel belovende winterse “prognoses” en dat de kans op een te zachte winter beduidend groter zou zijn  dan een koude winter hebben we op Alpenweerman begin oktober al beschreven zie “Winterprognose“.

In een, ik zou zeggen laatste poging om nog wat te redden, wordt er de laatste tijd te pas en te onpas gewezen naar een mogelijke Sudden Stratospheric Warming(SSW) die dan in februari de winter alsnog in de steigers moet gaan zetten en de boel moet redden. Prachtige theorieën en kreten zien we voorbij komen waarbij veelal wordt gekopieerd en geciteerd van voornamelijk Engelse bronnen en fora. Daarbij wordt echter voorbij gegaan aan de enorme complexiteit van de veelal ook nog eens onbegrepen wisselwerkingen tussen de troposfeer en de stratosfeer.  Dat “de weerman” of “auteur” die hiermee schermt boven het niveau van het aardse gebeuren uitstijgt en vervolgens zelf ook het spoor volkomen bijster lijkt te raken maakt dan ook niet meer uit.  Het is immers die laatste strohalm die dan toch nog de winter moet gaan brengen en daarnaast zijn alle andere “bronnen”zoals we inmiddels wel gezien hebben uitgeput of hebben hun meritus niet bewezen!

Een korte vereenvoudigde uiteenzetting
De Polar Vortex of beter gezegd de Stratosferische Polar Vortex, voor het gemak afgekort met  (SPV)  is een koude lagedrukgebied welke zich in de wintermaanden boven de de Noordpool opbouwt. Hoe kouder de lucht op grote hoogte (stratosfeer) hoe krachiger de SPV. Aan het einde van de NH winter en met toename van de zonnestraling zal de SPV langzaam maar zeker weer afzwakken en uiteindelijk verdwijnen. Deze laatste opwarming (final warming) vindt plaats vlak voor de overgang van winter naar zomer. Een al of niet vrij plotselinge opwarming  in de tweede helft van de winter zijn heel normaal en kennen verschillende gradaties en tijdsintervallen. Dit begint met minor en major warmings en in sommige gevallen zien we een vrij snelle opwarmingen binnen vrij korte tijd.

Deze opwarming die soms wel 70 graden bedraagt zorgt voor een warmte-injectie in de hogere atmosfeer (troposfeer /stratosfeer) en zal de SPV eerder en sneller doen verzwakken (zie animatie hieronder). Dit zal er uiteindelijk voor zorgen dat de NH straalstroom meer gat slingeren en afzwakken waardoor er een verhoogde neiging tot blokkades zal ontstaan. Daarmee is echter nog niet gezegd dat het ook kouder gaat worden of de winter gaat toeslaan. Uiteindelijk zal het preciese verloop van de (slingerende) straalstroom en de positie(s) van de blokkade dan wel de sturende drukgebieden het onderscheid moeten gaan maken tussen de koude kant of de warme kant van het geheel.

Meer over de Polar Vortex zie –HIER-

Samengevat worden plotselinge stratosferische opwarming dus in drie categorieën opgedeeld: major (groot), minor (klein), en final (laatste). Een plotselinge stratosferische opwarming (PSO), (Engels: ‘Sudden stratospheric warming’, SSW) is een meteorologische gebeurtenis waarbij de polar vortex van westenwinden op het winterhalfrond afremt of zelfs omkeert binnen een tijdsbestek van een aantal dagen. De verandering gaat gepaard met het toenemen van enkele tientallen graden kelvin op stratosferische hoogte.

Minor (klein)
Kleine (minor) plotselinge stratosferische opwarmingen zijn gelijkend aan grote. Kleine zijn echter minder ingrijpend; de westenwinden nemen wel af, maar worden niet volledig een halt toegeroepen. Om die reden wordt bij een kleine plotselinge stratosferische opwarming nooit een ineenstorting van de polar vortex waargenomen.

Major (groot)
Plotselinge stratosferische opwarmingen worden groot (major) genoemd als de westenwinden op 60 N en 10 hPa omdraaien, oftewel oostelijk worden. Een volledige ontwrichting van de polar vortex treedt op en de vortex zal zich splitsen, of zal verdrongen worden van haar normale locatie op de pool.

Final (laatste)
De jaarcyclus van de stratosferische stromen bestaat uit twee fasen. In de winterfase is de gemiddelde stroming westelijk en in de zomerfase juist oostelijk. Een laatste (final) opwarming vindt plaats vlak voor de overgang van winter naar zomer. De polar vortex-winden draaien om, maar draaien niet terug om totdat de volgende winterfase zich aandoet. Dit is omdat de stratosfeer dan reeds de zomerfase heeft aangedaan. Het heet de laatste stratosferische opwarming omdat stratosferische opwarmingen niet in de zomer voor kunnen komen.

Meer over SSW zie HIER

Binnen Alpenweerman hebben we regelmatig al aandacht besteed aan de wisselwerking tussen de hogere en lagere atmosfeer. Ik verwijs daarvoor graag naar de artikelen van Lars van Gaalen die in meerdere Blogs – zie oa HIER daar dieper op ingaat en wellicht dat dit en bovenstaande uiteenzetting wat meer duidelijkheid geven in deze complexe materie

Tot slot
Voorlopig wijst helmaal niets op een terugkeer van het of enig “winterweer” en ook februari zal naar alle waarschijnlijkheid zacht tot zeer zacht van start gaan. Of we in februari dan toch nog een winterse oorveeg gaan krijgen staat nog volledig open en geen mens die daar nu al iets zinnigs over kan zeggen! Voor verdere discussie(s) verwijs ik graag naar ons FORUM.

Alpenweerman is powered by Kachelmann Wetter en Meteo-Oberwallis

Meer (Alpen)weer en updates ook via Alpenweerman Facebook of Twitter

Johann

Woont in het Duits-talige Oberwallis in Zwitserland. Gefascineerd door het weer en met name het winterweer.

Advertentie

Klik hier voor meer informatie voor een actieve vakantie in Innsbruck en omgeving

---